Test językowy - XLV OLiJP (2014/15)

XLV  OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO

TEST JĘZYKOWY

Grupa A

1. Pamiętając o tym, że nazwiska panieńskie zakończone przyrostkiem -ówna odmieniają się jak rzeczowniki (por. panna), oceń poprawność form nazwisk użytych            w poniższych zdaniach (wstaw znak X w odpowiedniej rubryce):

1. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu II wojny, dało Hance Ordonównie wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg w masce z 1933 roku.

2. 
   
   Pogrzeb wybitnej aktorki Zofii Rysiównej odbył się w listopadzie 2003 roku na cmentarzu w Nowym Sączu.

3. 
   
   Marię Rodziewiczówną często nazywano „strażniczką Kresów”, ponieważ swoją postawą i twórczością wspierała polskie wartości i styl życia ziemiaństwa, uosabiając takie wartości, jak: przywiązanie do ziemi, kult pracy, żarliwy katolicyzm.

4. Jedną z najważniejszych kreacji teatralnych Hanny Stankówny mogliśmy oglądać          w  Starej Prochowni w przedstawieniu „Chrabąszcze” Mariana Pankowskiego.

2. Przeanalizuj przymiotniki utworzone od polskich nazw geograficznych. Zastanów się, według jakiej zasady są zbudowane.

Opatów – opatowski

Kraków – krakowski

Opatowiec – opatowiecki

Żarnowiec – żarnowiecki

Oceń, czy poprawnie utworzono przymiotniki od podanych nazw (wstaw znak X                    w odpowiedniej rubryce).

3. Przypisz podanym zdaniom odpowiednią charakterystykę stylistyczną: nakaz urzędowy [1];  informacja urzędowa [2]; neutralny nakaz w języku ogólnym [3] (dopasuj oznaczenie literowe do cyfrowego).

A. Segreguj śmieci!

B. Nakazuje się mieszkańcom segregację śmieci pod karą grzywny.

C. Uwaga mieszkańcy! Od dnia 1 lipca 2013 roku w naszej gminie obowiązuje ścisła segregacja śmieci. Każdy ma obowiązek zapoznać się z jej zasadami!

4. Określ przypadek i liczbę form staropolskich oraz podaj ich postaci współczesne (uzupełnij tabelę).

 „Łotrowie (…) w kącie szykują (…); oracz   (…) od pracej aż omdlewa; siadaj za stół, jeśliś głodzien; tam trefne plęsy z ukłony…”                                                                  (Jan Kochanowski)

5. Od jakiego  wyrazu podstawowego zostały utworzone wyrazy: wietrzny, wiaterek, wiatrowy?  Uzupełnij tabelę, wpisując ten wyraz oraz tematy słowotwórcze podanych słów.  

Przykład: wyraz  kucharski  utworzono od  wyrazu podstawowego kucharz.  

Temat słowotwórczy wyrazu kucharski to:  kuchar-.

6. Uzupełnij zdanie:

Wyrażenia języka naturalnego mające taką samą formę, a różniące się znaczeniem nazywamy ……………………………………………………….

7.  W którym ze zdań  czasownik liczyć został użyty w takim samym znaczeniu jak           w wypowiedzeniu: Szybko nauczyliśmy się liczyć na kalkulatorze?

1. Liczę na to, że w lutym będzie w górach śnieg.
2. Nasz zastęp liczy dziesięciu harcerzy.
3. Janek liczył wyłącznie na siebie.
4. Bezbłędnie liczono w pamięci.
5. Dziś liczy się bardzo wykształcenie.

VIII. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, tzn.

a) ponumeruj wypowiedzenia składowe i sporządź wykres wypowiedzenia złożonego;

b) określ typy wypowiedzeń składowych.

Gustaw Herling Grudziński powiedział, że kiedy pisze po włosku, ma wrażenie, iż dotyka tego języka przez grubą rękawicę w przeciwieństwie do swojego własnego języka, który odbiera cienką skórą gołych dłoni.           

                                          (za Ewą Hryniewicz-Yarbrough)                                                                                                                                      

IX.

Urszula Kozioł

                 KOŃ JAKI JEST

dostałam konia z rzędem

gdzie mam go trzymać

wraz z koniem i jego rzędem

przysłano mi z Czechowa

końskie nazwisko*

Siedlecki i Batowski

Owsiański

pewno to znacie

Strzemiński i tak dalej

Srokacz i kto tam jeszcze

tyle tu tego

cisawego i bułanego

lepiej już strzemiennego wypić

tak, lepiej strzelić sobie jednego

i co koń wyskoczy

ruszyć z kopyta

tam gdzie dzięcielina

czy koniczyna trzmielem zakwita

niż zaglądać w zęby

darowanym koniom

i mieć na uwadze

że kiedy się słowo rzekło

kobyłka u płota

w końcu koń ma dużą głowę

niech się martwi

ale co z tym jego rzędem

mam począć

zwłaszcza kiedy koń galopuje

w moich snach o wiele częściej

jawi się teraz w głębi uniwersum

ów łeb konia wielki niepojęty

aż zapiera dech

i staje dęba cisza

a skroś niej

jak biczem trzasł

śmigają epoki

* To aluzja do humoreski Antoniego Czechowa Końskie nazwisko.

1. Podaj słownikową postać frazeologizmów, które  w tekście zostały użyte                        w zmodyfikowanej formie (zob. podkreślone fragmenty wiersza).

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

2.  W wierszu zostały użyte słowa określające maść konia. Podaj dwa inne wyrazy tego typu.………………………………………………………………………………………….....

3. Wypisz z wiersza bezokolicznikowe formy  czasowników dokonanych.

…………………………………………………………………………………………………..

4. Jaka figura stylistyczna została zastosowana we fragmencie „koniczyna trzmielem zakwita”? ………………………………………………………………………………………

5. Wypisz fragment, w którym mowa o staropolskim zwyczaju żegnania się przed odjazdem.

…………………………………………………………………………………………………...

6. Wypisz z wiersza 4 różne zaimki przysłowne.

…………………………………………………………………………………………………..

 7. Podaj przysłowie (do którego znajdujemy odniesienie w wierszu) mówiące                       o dotrzymywaniu obietnicy.

…………………………………………………………………………………………………...

XLV  OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO

TEST JĘZYKOWY

Grupa B

1. Pamiętając o tym, że nazwiska panieńskie zakończone przyrostkiem -ówna odmieniają się jak rzeczowniki (por. panna), oceń poprawność form nazwisk użytych               w poniższych zdaniach (wstaw znak X w odpowiedniej rubryce):

5. Rolę docent Orlickiej w serialu Na dobre i na złe powierzono Beacie Ścibakównej.

6. Marylę Wereszczakówną Adam Mickiewicz poznał latem 1818 lub 1819 roku, gdy przyjechał wraz z Tomaszem Zanem do Tuhanowicz, co zapoczątkowało wzajemną, niespełnioną i nieszczęśliwą miłość.

7. Partnerami scenicznymi polskiej tancerki Krystyny Mazurówny byli m.in.: Witold Gruca, Stanisław Szymański, Gerard Wilk.

8. Kazimierę  Iłłakowiczównę można cenić jako poetkę o oryginalnej wyobraźni, zmyśle obserwacji, malarskiej i dynamicznej (niemal filmowej) zdolności opisu.

2. Przeanalizuj podane przymiotniki utworzone od polskich nazw geograficznych. Zastanów się, według jakiej zasady są zbudowane.

Opatów – opatowski

Kraków – krakowski

Opatowiec – opatowiecki

Żarnowiec – żarnowiecki

Oceń, czy poprawnie utworzono przymiotniki od podanych nazw (wstaw znak X                     w odpowiedniej rubryce).

3. Przypisz podanym zdaniom odpowiednią charakterystykę stylistyczną: potoczny i silnie nacechowany ekspresją nakaz kierowany zwłaszcza do młodego adresata [1]; neutralny nakaz w języku ogólnym [2]; informacja urzędowa [3] (dopasuj oznaczenie literowe do cyfrowego).

A. Hej! Nie pomyl pojemników! Wyrzucaj śmieci z głową!

B. Uwaga mieszkańcy! Od dnia 1 lipca 2013 roku w naszej gminie obowiązuje ścisła segregacja śmieci. Każdy ma obowiązek zapoznać się z jej zasadami!

C. Prosimy segregować śmieci.

4. Określ przypadek i liczbę form staropolskich oraz podaj ich postaci współczesne (uzupełnij tabelę).

„faunowie skaczą leśni (…); jesteś silen  (…); między sławnymi bohatery walecznymi; dzieci z flaszą do studniej (…)”                                                                      (Jan Kochanowski)

5. Od jakiego  wyrazu podstawowego zostały utworzone wyrazy: piaskowy, piaseczek, piaszczysty?  Uzupełnij tabelę, wpisując ten wyraz oraz tematy słowotwórcze podanych słów.  

Przykład: wyraz  kucharski  utworzono od  wyrazu podstawowego kucharz.  

Temat słowotwórczy wyrazu kucharski to:  kuchar-.

6. Uzupełnij zdanie:

Różne wyrażenia języka naturalnego mające takie samo  znaczenie to ……………………………………………………………………………………………….........…………….

7. W którym ze zdań  czasownik oddać został użyty w takim samym znaczeniu jak     w wypowiedzeniu:  Oddali babcię do  domu seniora?

1. Oddałem książki do biblioteki.
2. Oddaliśmy Wojtka do przedszkola.
3. Trudno mi oddać słowami, co czuję.
4. Jurek oddał się bez reszty lekturze „Faraona”.
5. Krzysiek uderzył  chłopaka, a ten oddał mu z całej siły.

VIII. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, tzn.

a) ponumeruj wypowiedzenia składowe i sporządź wykres wypowiedzenia złożonego;

b) określ typy wypowiedzeń składowych.

Autorka wspomnień wyznała, że kiedy na początku emigracji posługiwała się angielskim, miała wrażenie, iż w kontaktach towarzyskich jej język brzmi zbyt formalnie w przeciwieństwie do tego samego angielskiego używanego przez nią w pracach seminaryjnych, za którego trafność ją chwalono.

 (za Ewą Hryniewicz-Yarbrough)

IX.

Urszula Kozioł

                 KOŃ JAKI JEST

dostałam konia z rzędem

gdzie mam go trzymać

wraz z koniem i jego rzędem

przysłano mi z Czechowa

końskie nazwisko*

Siedlecki i Batowski

Owsiański

pewno to znacie

Strzemiński i tak dalej

Srokacz i kto tam jeszcze

tyle tu tego

cisawego i bułanego

lepiej już strzemiennego wypić

tak, lepiej strzelić sobie jednego

i co koń wyskoczy

ruszyć z kopyta

tam gdzie dzięcielina

czy koniczyna trzmielem zakwita

niż zaglądać w zęby

darowanym koniom

i mieć na uwadze

że kiedy się słowo rzekło

kobyłka u płota

w końcu koń ma dużą głowę

niech się martwi

ale co z tym jego rzędem

mam począć

zwłaszcza kiedy koń galopuje

w moich snach o wiele częściej

jawi się teraz w głębi uniwersum

ów łeb konia wielki niepojęty

aż zapiera dech

i staje dęba cisza

a skroś niej

jak biczem trzasł

śmigają epoki