Tematy i testy OLiJP poza Polską (od 2013 r.)

Wysłane przez operator w czw., 09/07/2015 - 13:51

XLIII OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO,

ZAWODY OKRĘGOWE POZA POLSKĄ, 2013 ROK

TEMATY

ROZPRAWKI:

Radość życia w literaturze dawnej (do końca wieku XVIII) – omów to zagadnienie
na wybranych przykładach.
Obrazy codzienności w utworach literackich z różnych epok.
Bohater (nie)heroiczny w literaturze dwóch ostatnich wieków.

INTERPRETCJE:

Zinterpretuj wiersz Bolesława Leśmiana Odjazd, zwracając uwagę na sposoby wyrażania napięcia emocjonalnego.

Zinterpretuj wiersz Tadeusz Micińskiego, zwracając uwagę na użyte w wierszu formy ekspresji przedstawiające chwilę rozstania.

Zinterpretuj wiersz Grób Potockiej Adama Mickiewicza, uwzględniając cechy gatunkowe sonetu.

Bolesław Leśmian

Odjazd

Gdym odjeżdżał na zawsze znajomym gościńcem,

Patrzyły na mnie bratków wielkie, złote oczy,

Podkute szafirowym dookoła sińcem.

Był klomb i rój motyli i błękit przeźroczy,

I rdzawienie się w słońcu dojrzałej rezedy.

A gdy byłem już w drodze, sam nie wiedząc kiedy

I czemu – przypomniałem te oczy przyziemnie

Śledzące mą zadumę i wpatrzone we mnie

Tym wszystkim, czym się można wpatrzyć w świat i dalej.

Co widziały te oczy, nim w tysiącu alej

Zginąłem, jedną chatę rzucając za sobą?

I czemu szafirową zawczasu żałobą

Patrzyły w ten mój odjazd poprzez zieleń rdzawą

Rezedy, co pachniała, przytłumiona trawą?

I dlaczego te oczy były coraz łzawsze?

Czy nie wolno nic nigdy porzucać na zawsze

I zostawiać samopas kędyś – na uboczu?

Czy nie wolno odjeżdżać znajomym gościńcem

I oddalać się zbytnio od tych złotych oczu,

Podkutych dookoła szafirowym sińcem?

Z tomu Łąka (1920)

Tadeusz Miciński

***

Bądź zdrowa! [jak dziwnie brzmi dzwon!]

Bądź zdrowa! [lecą liście z drzewa…]

Bądź zdrowa! [miłość jest jak zgon…]

Bądź zdrowa! [wiatr złowrogi śpiewa…]

– Już nigdy!

Rwie serce twój płacz!

Wydarł się z piersi niespodziewanie

– żegnam cię – trzeba – i Ty, Boże, racz –

– litości!... – –

W konie!... Chryste Panie.

Z tomu W mroku gwiazd (1902)

Adam Mickiewicz

VIII

Grób Potockiej

W kraju wiosny, pomiędzy rozkosznymi sady,

Uwiędłaś, młoda różo! bo przeszłości chwile,

Ulatując od ciebie jak złote motyle,

Rzuciły w głębi serca pamiątek owady.

Tam na północ ku Polsce świecą gwiazd gromady,

Dlaczegoż na tej drodze błyszczy się ich tyle?

Czy wzrok twój ognia pełen, nim zgasnął w mogile,

Tam wiecznie lecąc jasne powypalał ślady?

Polko, i ja dni skończę w samotnej żałobie;

Tu niech mi garstkę ziemi dłoń przyjazna rzuci.

Podróżni często przy twym rozmawiają grobie,

I mnie wtenczas dźwięk mowy rodzinnej ocuci;

I wieszcz, samotną piosnkę dumając o tobie,

Ujrzy bliską mogiłę i dla mnie zanuci.

Z cyklu Sonety krymskie (1826)

Maria Potocka – Dilara Bikecz, Diljara Bikecz zm. w 1764 w Bakczysaraju, żona chana krymskiego Kyrym Gireja (czas panowania 1758 – 1764). Według Adama Mickiewicza polska szlachcianka, porwana przez Tatarów.

ELIMINACJE OKRĘGOWE – 2013 R.

PISEMNE SPRAWDZIANY Z JĘZYKA POLSKIEGO

Zaleca się następującą kolejność sprawdzianów językowych:

- sprawdzian z rozumienia tekstu ze słuchu

- sprawdzian z gramatyki

- sprawdzian z rozumienia tekstu

- dyktando

Ewentualnie dyktando można zrobić na początku.

Gdyby była taka możliwość, tekst dyktanda i tekst do sprawdzianu rozumienia ze słuchu byłoby dobrze nagrać i odtwarzać te nagrania podczas zawodów.

Przypominamy, że w części ustnej eliminacji okręgowych nie zadaje się już odrębnych pytań z nauki o języku, ale przy ocenie odpowiedzi z literatury bierze się pod uwagę sprawność i poprawność językową wypowiedzi zawodnika.

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU ZE SŁUCHU

TEKST DO ODCZYTANIA

Prowadzący sprawdzian dwukrotnie odczytuje podany tekst, a zawodnicy odpowiadają na 12 pytań związanych z treścią słuchanego fragmentu.

Na początku XIX wieku w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, którego nowym prezesem w 1808 roku został Stanisław Staszic, ogromną wagę przykładano również do rozwijania szeroko rozumianej kultury narodu. Ten kierunek badań zainicjowano jeszcze za czasów prezesa Albertrandiego, by ocalić od możliwego, jak sądzono, zapomnienia historię polski, język polski i dorobek literatury dawnych czasów. Po 1807 roku kontynuowano go chyba z większym optymizmem co do przyszłości. Kładziono nacisk na doskonalenie języka literackiego i naukowego, precyzowanie obowiązujących w nim zasad i wyrażanych w nim pojęć. Troskę o rozwój języka wiązano z badaniem rodzimej historii i popularyzacją wiedzy o niej – cele te wyraźnie łączył Julian Ursyn Niemcewicz, przedstawiając na forum Towarzystwa inicjatywę przygotowania wielotomowej syntezy dziejów narodowych. W tym nurcie aktywności naukowej i patriotycznej zarazem mieściły się także dyskutowane na posiedzeniach TPN prace Samuela Bogumiła Lindego nad słownikiem języka polskiego czy Onufrego Kopczyńskiego nad zasadami polskiej gramatyki. W owych czasach zresztą nawet przygoda autora z lżejszymi z pozoru gatunkami literatury zyskiwała szlachetne motywacje. Maria z Czartoryskich Wirtemberska, córka księcia Adama Kazimierza i Izabeli z Flemingów opatrzyła pisaną wówczas powieść sentymentalną wstępem, w którym deklarowała, że „w ojczystym języku pierwszym jest w tym rodzaju romansem” i dodawała, iż intencją jej było przypomnienie rodakom, że „nie ma tego rodzaju pisma, do którego język polski nie byłby zdolnym”. Słowa te nie wyrażały wyłącznie obowiązującej patriotycznej konwencji. Oddają one dobrze ducha czasów. Spora część elit intelektualnych żywiła przekonanie o konieczności „kształcenia” języka polskiego, by stał się sprawnym narzędziem, którym mogą operować również pisarze, naukowcy, prawnicy.(…) Goście – poeci i parający się piórem amatorzy – gromadzący się w należącym do księżnej Marii Pałacu Błękitnym nie tylko dyskutowali nad odczytywanymi im fragmentami „Malwiny”, ale także umilali sobie czas wytwornymi zabawami literackimi. Wśród nich szczególną popularnością cieszyły się (….) miniaturowe żartobliwe rozprawki, których autorzy starali się dowieść swojej językowej finezji poprzez wskazywanie na różnice i podobieństwa znaczeniowe poszczególnych słów, np. na temat sensu i wzajemnych relacji wyrazów „gibki-giętki-sprężysty”.(…) Istota literackich zabaw niektórych przybywających na „błękitne soboty” członków TPN nie odbiegała zasadniczo od kręgu zainteresowań tej szanownej instytucji. Już wkrótce bowiem ogłosiła ona konkurs na opracowanie słownika synonimów.

(za Jarosławem Czubatym)

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU ZE SŁUCHU

Na podstawie wysłuchanego dwukrotnie fragmentu tekstu odpowiedz poprawnie lub zaznacz poprawną odpowiedź na podane pytania, a także wybierz lub wpisz poprawne uzupełnienia podanych zdań.

1. W 1808 roku prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk został Albertrandi. TAK – NIE

2. W ………….. ..……………. …………. ogromną …….. przykładano również do rozwijania szeroko rozumianej …………….. narodu.

3. Dorobek literatury dawnych czasów był jednym z elementów, które chciano ocalić od możliwego, jak sądzono, zapomnienia. TAK-NIE

4. Jak kontynuowano ten (obrany wcześniej) kierunek badań po 1807 roku?

……………………………………………………………………………………………………………………….

5. Julian Ursyn Niemcewicz przedstawił na …………………….. Towarzystwa ………………. przygotowania …………….. …………….. dziejów narodu.

6. Dyskutowane prace nad słownikiem języka polskiego były prowadzone przez:

a) Onufrego Kopczyńskiego

b) Samuela Bogumiła Lindego

c) Marię Wirtemberską

7. Autorem pisanej w początkach XIX wieku po polsku powieści sentymentalnej jest:

a) Izabela z Flemingów Czartoryska

b) Julian Ursyn Niemcewicz

c) Maria z Czartoryskich Wirtemberska

8. Powieść sentymentalna, której fragmenty przedstawiano podczas „błękitnych sobót”, miała tytuł Malwina. TAK-NIE

9. Spora część ………. intelektualnych ……………. przekonanie o …………….. kształcenia ……………. polskiego.

10. Goście księżnej Marii:

a) dyskutowali wyłącznie nad jej powieścią

b) dyskutowali nad gramatyką

c) dyskutowali nad jej powieścią i umilali sobie czas wytwornymi zabawami literackimi.

11. Wśród zabaw literackich szczególną popularnością cieszyły się …………….. żartobliwe ……………………, których autorzy starali się ……………… swojej językowej ……………… .

12. Opracowanie jakiego (specjalistycznego) słownika stało się przedmiotem konkursu ogłoszonego przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SPRAWDZIAN Z GRAMATYKI

Podróżując samochodem, mógłbyś łatwo poznawać piękne zakątki Polski. Przykładowo, jeśli jedziesz na Podkarpacie, zwróć, proszę cię, uwagę na Babicę. Napotkamy ją już 18 kilometrów na południe od Rzeszowa w dolinie Wisłoka. W czasach średniowiecza Babica należała podobno do Zawiszy Czarnego. Później będzie nią gospodarowało wielu kolejnych właścicieli. Z początku mieszkali oni w starym, pamiętającym czasy
I Rzeczpospolitej, dworku. Dworek stał nad urwiskiem. Wyobraźmy więc sobie, jakie piękne widoki na okolicę: na meandry Wisłoka, na miasteczko Czudec, a nawet tuż nad horyzontem na Beskid Niski, roztaczały się z jego galerii. Dworek jednak stale podmywa rzeka, więc po jakimś czasie się zawali. Widok zaś na meandry rzeki zasłonią ostatecznie porastające urwisko graby, które dawniej były przycinane. Natomiast jeden z właścicieli wzniósł oddalony od urwiska nowy dwór z pięknym parkiem.

(według Ireny Szaszkiewiczowej)

I. Uzupełnij tabelę, tworząc gramatyczny opis form osobowych czasowników występujących w podanym tekście.

Forma osobowa	Osoba, liczba, czas/tryb	Bezokolicznik	Aspekt
Mógłbyś
			Niedokonany
	2.os. lp. trybu rozkazującego
		PROSIĆ
			dokonany
	3. os. lp. przeszły
		GOSPODAROWAĆ
Mieszkali
			niedokonany
		WYOBRAZIĆ SOBIE
	3. os. lm. przeszły
Podmywa
			dokonany
	3 os. lm. nieprzeszły
		BYĆ
Wzniósł

II. Okres przedświąteczny zawsze budzi we mnie wspomnienia z Warszawy mojego dzieciństwa. Jawi mi się wtedy nieistniejący wybrukowany kocimi łbami plac i hala targowa – poprzedniczka dzisiejszej Hali Mirowskiej.

(według Witolda Sadowego)

Do podanych znaczeń słowotwórczych dopisz odpowiadające im derywaty oraz wyrażenia, w jakich występują w powyższym tekście. Przy tych derywatach, które są uważane za formy czasownika, podaj określenie formy i ten czasownik wraz z aspektem:

‘taki, który jest przed świętami’ – ……………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

‘taki, który nie istnieje’ - …………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

‘taki, który wybrukowano’ - …………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

‘taki, który przypomina kota, jest jak kot’ - ……………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………….

‘taki, w którym odbywają się targi’ - ……………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………..

‘taki, który jest (istnieje) dziś’ - …………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………..

‘taki, w który znajduje się na Mirowie’ – ……………………………………

………………………………………………………………………………………………

III. Połącz odpowiednie formy z kolumn nadrzędników i podrzędników tak, aby tworzyły grupy składniowe. Wpisz je do tabeli i określ przypadek występującej w każdej grupie podrzędnej formy rzeczownika lub zaimka rzeczownego.

Nadrzędniki	Podrzędniki	Nr	Grupa składniowa	Przypadek
A. budzi	a. mojego dzieciństwa	1.
B. wybrukowany	b. plac	2.
C. jawi się	c. kocimi łbami	3.
D. (budzi) we	d. mi	4.
E. jawi się	e. mnie	5.
F. Warszawy	f. wspomnienia	6.

IV. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, którego strukturę zobrazowano wykresem: a) wypisz wypowiedzenia składowe; b) określ ich typy.

Ponieważ dom został zaprojektowany z taką myślą, żeby jego mieszkańcy mogli rozwijać swoje pasje artystyczne i intelektualne, znalazło się w nim miejsce na zasobny księgozbiór, ulubione obrazy, a nawet na fortepian i pianolę, więc rzeczywiście każdy mógł swój wolny czas poświęcać w nim temu, co mu najbardziej odpowiadało.

(według Ireny Szaszkiewiczowej)

3 4

• • • • • • • • • --------- więc ---------

• 1 • 5

------ -------

• 2

------

1. ………………………………………………………………..

2. ……………………………………………………………….

3. ………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………

5. …………………………………………………………………

V. Od rzeczownika MĄKA a) utwórz czasownik i przymiotnik; b) podaj przykład użycia każdego z tych wyrazów w zdaniu lub wyrażeniu; c) na podstawie podanych przykładów opisz znaczenia słowotwórcze utworzonego czasownika i przymiotnika:

1. czasownik …………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………….

2. przymiotnik …………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………..

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU

I. Cały tekst (według Piotra Zaborowskiego) podzielono na pięć części. Na swoim miejscu znajduje się część 5.

Wpisz w odpowiednie miejsca (1., 2., 3. i 4.) oznaczenia pozostałych części, aby wszystkie utworzyły spójną całość.

1. ……………………………………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………………………………………………………

5. Mimo posługiwania się tymi skromnymi środkami osiągnął prawdziwe mistrzostwo
w operowaniu światłocieniem.

A. Artur Grottger rozpoczął wtedy pracę nad cyklem rysunkowym „Warszawa I”,
a w 1862 roku ukończył cykl „Warszawa II”.

B. Artysta rysował je na żółtawym kartonie czarną i niekiedy białą kredą.

C. W pierwszych miesiącach 1861 roku do Wiednia, gdzie od czasu swoich studiów żył i pracował artysta, zaczęły docierać wiadomości o wstrząsających wydarzeniach
w Warszawie.

D. Powstanie styczniowe, w którym z powodu słabego zdrowia nie brał udziału, stało się tematem dwóch kolejnych cyklów: „Polonii” poświęconej wydarzeniom w Królestwie Polskim i „Lithuanii” mającej upamiętnić powstanie na Kresach.

II. W odpowiednich miejscach uzupełnij tekst formami wyrazowymi wybranymi z ramki.

placów, założeniach, wytyczanie, sobie, statuą, pompatycznej, oparte, się, przypominać, monumentalizmem, patosu, trudno, architektury, urbanistyczne

„W dziedzinie ………………… empire łączył upodobanie do ………………. dekoracyjności z ……………………… formy, co wydawało się najlepszym sposobem oddania wielkości czynu „bohatera dwóch wieków” i …………………. jego czasów. Na podobnych ……………… były …………… wielkie plany……………………, obejmujące ………………………. szerokich arterii komunikacyjnych i ……………., częściowo zrealizowane przez Napoleona w Paryżu. Pełne rozmachu projekty pojawiały ………. również w Księstwie Warszawskim. Choć dziś ………… to ……………. wyobrazić, przebudowany według projektu Aignera plac Saski w Warszawie miał ……………………….antyczne forum z górującą nad nim …………….. Cesarza.”

(według Jarosława Czubatego)

III. Ułóż pytania o podkreślone fragmenty podanego (według Błażeja Brzostka) tekstu:

Podróżny obudził się o świcie.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ujrzał porośniętą sosnowymi laskami płaszczyznę.

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ponieważ zebrano już plony, trudno było uwierzyć, że cokolwiek innego może wzrastać na tej bezbarwnej ziemi.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Poza stacyjkami nie było widać prawie żadnych domów.

Pod Toruniem Anglik przekroczył granicę zaboru pruskiego i rosyjskiego.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Straż nakazała opuścić pociąg.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Potem nastąpiła surowa kontrola dokumentów i bagażu.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Skrupulatnym oględzinom poddano nawet starą gazetę, w którą podróżny owinął buty.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

IV. Dopasuj do pytań poprawne odpowiedzi (według Jarosława Czubatego).

1. Jak często w Księstwie Warszawskim ukazywały się gazety ogólnoinformacyjne?

………………………………...

2. Gdzie je wydawano poza Warszawą?

………………………………………………………..

3. Czego brakowało tekstom publikowanym w tej prasie?

……………………………………………………………..

4. Jakiej cenzurze poddano gazety?

……………………………………………………………………………..

5. Czym wypełniano większość stron?

……………………………………………………………………………….

6. Skąd pochodziły informacje zagraniczne?

…………………………………………………………………………..

A. – Dziennikarskiej dociekliwości, głębi redakcyjnych komentarzy oraz odwagi
w podejmowaniu trudnych tematów.

B. – Urzędowymi obwieszczeniami lub utrzymanymi w tonie patriotycznego entuzjazmu informacjami o najważniejszych wydarzeniach z życia politycznego
i publicznego.

C. – Także w Krakowie, Poznaniu, Bydgoszczy i Toruniu.

D. – Z przedruków z prasy europejskiej i biuletynów Wielkiej Armii.

E. – Zwykle dwa razy w tygodniu.

F. – Prewencyjnej.

TEKST DYKTANDA

„W powstaniu styczniowym tysiąc osiemset sześćdziesiątego trzeciego roku oddziały tworzyli zazwyczaj zapalczywi i niedoświadczeni ochotnicy. Wyruszali z domów uzbrojeni w myśliwskie strzelby, karabiny kapiszonowe i najrozmaitszą broń białą, od szabel
i sztyletów poczynając, na cepach, kosach i drągach kończąc. Tylko nieliczni mieli – jakże pożądane – rewolwery i karabiny z bagnetami umożliwiające zmierzenie się w walce wręcz z dobrze wyszkoloną rosyjską piechotą. Insurekcyjne oddziały nie były należycie zorganizowane ani wyszkolone. Brakowało na to czasu. Nierzadko kilka dni
po sformowaniu oddział ruszał do boju. W utrzymaniu dyscypliny przeszkadzały animozje wynikające z różnic stanowych i politycznych. Rosjanie nie mieli takich problemów. Dysponowali w pełni regularną armią, złożoną w dużej części z weteranów mających
za sobą niejedną kampanię wojenną. Powstańcy musieli powołać własne jednolite oddziały, aby przynajmniej w pewnym stopniu przeciwstawić zaborcy siły o równorzędnej wartości bojowej. Na tym tle wyjątkową spójnością wyróżniał się polski oddział żuawów, który założył Francuz – były podoficer.”

(według Damiana Markowskiego)

OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO,

ZAWODY REPUBLIKAŃSKIE, 2013 R.

TEMATY ROZPRAWEK:

Matki–Polki, feministki–entuzjastki i nieszczęśliwe kochanki. W czym według Ciebie może przejawiać się bohaterstwo kobiet? Omów na wybranych przykładach utworów prozatorskich.

Miejsca upragnione – kraj lat dziecinnych, utęskniona ojczyzna, wymarzony cel podróży. Na przykładzie wybranych utworów zaprezentuj miejsca ważne dla postaci literackich, uzasadnij na czym polega wyjątkowość tych przestrzeni dla bohatera.

„Pisarz tylko zaczyna, dopiero czytelnik dzieło dopełnia, rozwija i wzbogaca”. Skomentuj opinię Ryszarda Kapuścińskiego, odwołując się do własnych doświadczeń jako odbiorcy literatury.

INTERPRETACJE:

Zinterpretuj wiersz Franciszka Karpińskiego Przypomnienie dawnej miłości. Pieśń pasterska. Zwróć uwagę na cechy sentymentalizmu widoczne w utworze.

Zinterpretuj wiersz Cypriana Norwida W Weronie. Do jakiego innego dzieła literackiego odsyła utwór i jaką rolę spełnia przyroda w wierszu?

Franciszek Karpiński

PRZYPOMNIENIE DAWNEJ MIŁOŚCI

PIEŚŃ PASTERSKA

Potok płynie doliną,

nad potokiem jawory ˗˗

tam ja z tobą, Justyno,

słodkie pędził wieczory.

5 Noc się krótka zdawała,

żegnamy się z świtaniem,

miłość sen nam zabrała:

miłość żyje niespaniem.

Nikt nie widział, nie szydził.

10 Niebo świadek jedyny!

Jam się nieba nie wstydził,

miłość była bez winy.

Raz się chmura zebrała,

piorun skruszył dębinę.

15 Tyś mię drżąca ściskała,

mówiąc: „Sama nie zginę”.

Oto przy tym strumieniu,

oto przy tej jabłoni

wieleż razy w pragnieniu

20 wodę piłem z jej dłoni?

Dziś, kiedy nas w swym gniewie

los rozdzielił opaczny,

znaki nasze po drzewie

popsuł pasterz niebaczny.

25 I ślady się zmazały!

Las zarasta krzewiną!

Potok, drzewa zostały,

ciebie nie masz, Justyno!...

Cyprian Norwid

W Weronie

Nad Kapuletich i Montekich domem,
Spłukane dészczem, poruszone gromem,
Łagodne oko błękitu;

Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów,
Na rozwalone bramy do ogrodów –
I gwiazdę zrzuca ze szczytu;

III

Cyprysy mówią, że to dla Julietty,
Że dla Romea – ta łza znad planety
Spada… i w groby przecieka;

A ludzie mówią, i mówią uczenie,
Że to nie łzy są, ale że kamienie,
I – że nikt na nie… nie czeka!

Z tomu Vade mecum (pierwodruk 1854)

ELIMINACJE REPUBLIKAŃSKIE – 2013 R.

PISEMNE SPRAWDZIANY Z NAUKI O JĘZYKU

Zaleca się następującą kolejność sprawdzianów z nauki o języku:

- sprawdzian z rozumienia ze słuchu

- sprawdzian z gramatyki

- sprawdzian z rozumienia tekstu

Gdyby była taka możliwość, tekst do sprawdzianu rozumienia ze słuchu byłoby dobrze nagrać i odtwarzać te nagrania podczas zawodów.

W części ustnej eliminacji republikańskich jedno z pytań powinno dotyczyć środków językowych (stylistycznych), które występują w omawianych przez zawodnika utworach.

Nie ma już odrębnych pytań z nauki o języku.

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA ZE SŁUCHU

TEKST DO ODCZYTANIA

Prowadzący sprawdzian dwukrotnie odczytuje podany tekst, a zawodnicy wpisują brakujące fragmenty.

Geografia życia i twórczości Brunona Schulza nie przynosi na pozór żadnych rewelacji. Artysta urodził się w Drohobyczu i całe życie tam mieszkał, z rzadka tylko
i chyba dość niechętnie wyjeżdżał stamtąd na wakacje w sprawach zdrowotnych, edukacyjnych bądź zawodowych. Zginął zastrzelony w odległości jakichś 100 metrów
od miejsca, gdzie przyszedł na świat. Niezbyt to atrakcyjne dla ujęć geograficznych,
jak się zdaje. Sytuacja zmienia się znacząco, kiedy weźmiemy pod uwagę rodzinne miasto Schulza jako element jakiejś całostki administracyjnej. Stało się banałem spostrzeżenie, że pisarz, nie ruszając się z miejsca, mieszkał kolejno w austro-węgierskiej Galicji, w Polsce, na sowieckiej Ukrainie i wreszcie na terenie administrowanego przez hitlerowców Distrikt Galizien. Kiedy w roku 2000 odbywał
się festiwal twórczości Schulza we włoskim Trieście, ktoś zauważył, że pierwsze lata swego życia artysta przeżył w tym samym państwie, do którego wówczas Triest należał, czyli w monarchii austro-węgierskiej. Wynikały stąd dalsze konsekwencje: przywykliśmy traktować Schulza jako prowincjusza i w jakimś sensie zawsze pozostanie to prawdą,
bo żadna siła nie uczyni z Drohobycza europejskiej metropolii. Jednak prowincją
był on na różne sposoby: inaczej w czasach austro-węgierskich, kiedy blisko stamtąd było do Lwowa – kwitnącej naukami i sztukami stolicy Galicji, a w końcu też wcale
nie tak daleko od rzeczywistej europejskiej metropolii – Wiednia. Inaczej znów w latach międzywojennych, kiedy nabrała znaczenia Warszawa. Z jej perspektywy Drohobycz wydawał się małym miasteczkiem utopionym gdzieś na kresach, co łatwo
da się zakwalifikować jako błąd, gdyż wraz z pobliskimi Truskawcem i Borysławiem Drohobycz tworzył trójmiasto liczące wtedy około osiemdziesięciu tysięcy mieszkańców. Jeszcze inaczej było w czasach sowieckich, kiedy stolica – Moskwa jeszcze bardziej
się oddaliła (choć Schulz w desperacji i tam próbował coś ze swej prozy bez powodzenia drukować). Wrogi, nieprzyjazny pod każdym względem Berlin był już raczej karykaturą stolicy, z której słano na prowincję tylko coraz to nowe ustawy przeciwko narodom podbitym lub – jak Żydzi – skazanym na zagładę (…).

(za Jerzym Jarzębskim)

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA ZE SŁUCHU

Słuchając tekstu, uzupełnij brakujące fragmenty.

Geografia życia i twórczości Brunona Schulza nie przynosi na_______¹⁾ żadnych rewelacji. _______²⁾urodził się w Drohobyczu i całe _______³⁾tam mieszkał, ________⁴⁾tylko i chyba dość niechętnie wyjeżdżał stamtąd na wakacje w sprawach zdrowotnych, edukacyjnych bądź zawodowych. _________⁵⁾zastrzelony w odległości jakichś 100 metrów od miejsca, gdzie przyszedł na świat. _______⁶⁾ to atrakcyjne
dla ______⁷⁾geograficznych, jak się zdaje. Sytuacja zmienia się ________⁸⁾, kiedy weźmiemy pod uwagę rodzinne miasto Schulza _____⁹⁾ element jakiejś całostki administracyjnej. Stało się _________¹⁰⁾spostrzeżenie, że pisarz, nie _________¹¹⁾
się z miejsca, mieszkał kolejno w austro-węgierskiej Galicji, w Polsce, ___¹²⁾ sowieckiej Ukrainie i wreszcie na terenie administrowanego przez _________¹³⁾ Distrikt Galizien. Kiedy w roku 2000 ____________¹⁴⁾się festiwal twórczości Schulza we włoskim _________¹⁵⁾, ktoś zauważył, że pierwsze lata swego życia artysta przeżył
w tym ________¹⁶⁾ państwie, do którego wówczas Triest ________¹⁷⁾, czyli w monarchii austro-węgierskiej. Wynikały _______¹⁸⁾dalsze konsekwencje: przywykliśmy ___________¹⁹⁾Schulza jako prowincjusza i w _________²⁰⁾ sensie zawsze pozostanie
to prawdą, bo żadna siła nie uczyni z Drohobycza europejskiej _______________²¹⁾. Jednak prowincją był on na____________²²⁾ sposoby: inaczej w czasach austro-węgierskich, kiedy blisko stamtąd było do Lwowa – ___________²³⁾naukami i sztukami stolicy Galicji, a w końcu też _______________²⁴⁾ daleko od rzeczywistej europejskiej metropolii – Wiednia. Inaczej znów w latach międzywojennych, kiedy nabrała znaczenia Warszawa. Z jej perspektywy Drohobycz wydawał się małym miasteczkiem __________²⁵⁾gdzieś na kresach, co łatwo da się zakwalifikować jako _______²⁶⁾,
gdyż wraz z pobliskimi Truskawcem i Borysławiem Drohobycz tworzył ____________²⁷⁾ liczące wtedy około osiemdziesięciu tysięcy mieszkańców. Jeszcze inaczej było w czasach sowieckich, kiedy stolica – Moskwa jeszcze bardziej się oddaliła (choć Schulz
w ____________²⁸⁾ i tam próbował coś ze swej prozy bez powodzenia drukować). Wrogi, nieprzyjazny pod każdym względem Berlin był już raczej ___________²⁹⁾ stolicy,
z której _________³⁰⁾ na prowincję tylko coraz to nowe ustawy przeciwko narodom podbitym lub – jak Żydzi – skazanym na zagładę (…).

(za Jerzym Jarzębskim)

SPRAWDZIAN Z GRAMATYKI

I. Podane zdania uporządkuj według stopnia oficjalności komunikatu: od tekstu zawierającego najwięcej cech stylu urzędowego przez teksty: najczęściej spotykany oraz neutralny (nienacechowany) do tekstu, który ma najwięcej elementów nacechowanej emocjonalnie wypowiedzi potocznej skierowanej do młodego adresata. Dopasuj odpowiednie litery do liczb od 1. do 6.

1.	2.	3.	4.	5.	6.

A. Nie deptać trawników!

B. Hej! Hola! Trawnik to nie chodnik!

C. Uwaga! Trawnik – wstęp wzbroniony!

D. Uprasza się o niedeptanie trawników.

E. Trawnik dla trawy, chodnik dla pieszych!

F. Prosimy nie chodzić trawnikiem.

II. ROGATY, ROGOWY i ROŻNY to przymiotniki od różnych znaczeń rzeczownika RÓG.

1) Ułóż jedno przykładowe zdanie z przymiotnikiem ROGATY:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2) Ułóż jedno przykładowe zdanie z przymiotnikiem ROGOWY:

………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………..

3) Ułóż jedno przykładowe zdanie z przymiotnikiem ROŻNY: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

III. Przy każdym z trzech poniższych kontekstów podaj inny rzeczownik o znaczeniu konkretnym, którym w podanym kontekście można zastąpić rzeczownik POROZUMIENIE o znaczeniu ogólnym: ‘to, co wynika z tego, że ktoś się z kimś porozumiał lub łatwo porozumiewa’.

Przykład:

Rzeczownik APARAT z tekstu: Rozmawialiśmy z drugiego aparatu można zastąpić rzeczownikiem TELEFON, a rzeczownik APARAT z tekstu: Zaraz włączymy aparat
i posłuchamy wiadomości. – rzeczownikiem RADIO.

1) Właściciel sklepu zawarł z hurtownikiem porozumienie na regularne dostawy towarów.

………………………………………………………………………………………………………………….

2) Po zażartej kłótni koledzy doszli do porozumienia.

………………………………………………………………………………………………………………

3) Przyjaciele mają ze sobą dobre porozumienie.

……………………………………………………………………………………………………………….

IV. Na podstawie analizy przykładowych zdań:

a) podaj czasowniki, których formy konstytuują te zdania, wraz z ich wymaganiami składniowymi;

b) określ znaczenie każdego z tych czasowników;

c) określ ich aspekt.

Przykład:

Na lekcji tłumaczyliśmy tekst francuskiej piosenki.

TŁUMACZYĆ – ktoś tłumaczy coś ‘przekładać’; niedokonany

Wczoraj tłumaczyliśmy kuzynce, jak dojechać z dworca do centrum miasta.

TŁUMACZYĆ – ktoś tłumaczy coś komuś ‘wyjaśniać’ niedokonany

- Przed podarowaniem przyjaciółce Marysia z tydzień sama ponosiła bransoletkę kupioną w prezencie.

………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………

- Janek poniósł zakupy ze sklepu do domu.

………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

- W pewnych sytuacjach niestety ponoszą mnie nerwy.

………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………….

- Elu, może ponoszę ci te paczki do samochodu?

……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………….

- Naszego kolegę wczoraj poniosło na wagary.

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

- Jako społeczeństwo przez blisko półtora wieku niemal co pokolenie ponosiliśmy klęski.

……………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………..

V. Podkreślone fragmenty poniższych zdań zastąp odpowiednimi formami zwrotów
lub wyrażeń wybranych z listy. W razie potrzeby dopasuj do nich formy pozostałych wyrazów.

a) Janek niestety nie dotrzymał słowa, chociaż obiecał Eli, że nie zdradzi całej klasie
jej zamiarów.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

b) Marysia błędnie oceniła reakcję koleżanek na jej pojawienie się na zabawie
i pomyślała, że skompromitowała się przed nimi swoim ubiorem.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Kiedy wychowawca specjalnie wyszedł, żebyśmy się sami naradzili nad rozwiązaniem problemu, w pierwszej chwili zaczęliśmy mówić jednocześnie, więc nastąpił istny chaos.

d) Hania na ogół nie ulegała ani modom, ani namowom koleżanek, postępowała według swoich zasad.

e) Nieporadny i małomówny Piotr nigdy nie bronił swoich racji, więc łatwo stał się obiektem naszych pomówień i drwin. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

f) Ustaliliśmy, że fizyczna opieka nad chorującymi rodzicami jest obowiązkiem naszych dwóch sióstr.

ZWROTY I WYRAŻENIA DO WYBORU: ktoś chodzi własnymi ścieżkami, coś spoczywa
na czyichś barkach, koniec świata, ktoś robi z gęby cholewę, chłopiec do bicia, ktoś jest
u kogoś stracony (z jakiegoś powodu)

VI. Biorąc pod uwagę jego wykres, zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie wielokrotnie złożone, tj.

a) wypisz wypowiedzenia składowe;

b) określ ich typy.

Żeby wydobyć istotę zagadnienia, eseista, gdy opowiada o poważnych sprawach, czyni
to z lekkością i swobodą wytrawnego nauczyciela, który sensownie stosuje techniki poglądowe, więc osiąga to, że nieznużeni wartko toczącym się wywodem odczuwamy satysfakcję z lektury, gdyż – dziwnym trafem – sami wyciągamy z przedstawionego nam rozumowania właściwe wnioski.

(według Małgorzaty Piekutowej)

2a. 2b. 5.

_____ ______ więc _____

1. ● ● 3. ● ● 4. ● 6.

_______ ______ _____ _____

● 7.

____

1. ………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………..

2………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………

..........................................................................................

4. ………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

5. …………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

6. ………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………..

7. ………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………..

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU

I. a) Ułóż pytania o treść zawartą w podkreślonych fragmentach tekstu;

b) określ, jakiej części zdania dotyczy ułożone pytanie.

PRZYKŁAD:

Marek wnikliwie analizował polecenia do zadań, by udzielić poprawnych odpowiedzi.

a) Po co (w jakim celu) Marek wnikliwie analizował polecenia do zadań?

b) pytanie o okolicznik celu

(1) Powojenne dzieje sławy Brunona Schulza toczą się zrazu z dala od Drohobycza.
(2) W dwudziestoleciu artysta jako malarz i rysownik funkcjonował głównie w kręgach lwowskich twórców żydowskiego pochodzenia. (3) Ten krąg odbiorców został z powodu wojny praktycznie starty z powierzchni ziemi holokaustem, zsyłkami, emigracją.
(4) Z kolei w międzywojennej Warszawie odkryto Schulza jako pisarza.
(5) Mistrz poetyckiej polszczyzny stracił jednak po wojnie i tych odbiorców.
(6) Dla nowych ideologów pisarz był burżuazyjnym formalistą. (7) Dopiero
po październiku 1956 roku Schulz zaczął święcić tryumfy wśród nowego pokolenia odbiorców. (8) W powojennym Drohobyczu artysta został skazany na zapomnienie także z powodu zawirowań etniczno-politycznych. (9) Od lat dziewięćdziesiątych Schulz odzyskuje wreszcie krąg miłośników w najbliższym sobie terytorialnie środowisku.
(10) Chociaż nie sposób pochwalać tej konsekwencji rosnącej sławy artysty na świecie, jaką była grabież malowideł ściennych z tzw. willi Landaua, należy się cieszyć, że dziś Brunona Schulza zalicza się powszechnie do grona klasyków literatury światowej
XX wieku jako twórcę własnej oryginalnej wizji artystycznej o filozoficznym znaczeniu.

(według Jerzego Jarzębskiego)

1. a) ……………………………………………………………………………………………………………

b) …………………………………………………………………………………

2. a) ……………………………………………………………………………………………………………….

b) ……………………………………………………………………………………………………………

3. a) ………………………………………………………………….

b) …………………………………………………………..

4. a) …………………………………………………………………………..

b) ……………………………………………………………………………………………

5. a) ……………………………………………………………………………………………………………

b) …………………………………………………………………………………

6. a) ……………………………………………………………………………………………………………….

b) ……………………………………………………………………………………………………………

7. a) ………………………………………………………………….

b) …………………………………………………………..

8. a)…………………………………………………………………………..

b) ……………………………………………………………………………………………

9. a) …………………………………………………………………………………

b) ………………………………………………………………………………………….

10. a) …………………………………………………………………………………………….

b)………………………………………………………………………………………….

II. Wstaw w zaznaczone miejsca odpowiednie fragmenty tekstu, aby stanowił spójną całość.

1. Wirtualne biblioteki, na które tym razem chciałbym zwrócić uwagę, mogłyby sprawić, że wraz z dostępem do sieci uczeń, student, zainteresowany człowiek otrzymywałby dostęp choćby do tej części polskiej literatury, która znajduje się w wolnej domenie.

2. …………………………………………

3. …………………………………………….

4. ……………………………………………

5. ………………………………………………………..

6. ……………………………………………………………

7. Nieco lepiej – przynajmniej jeśli chodzi o zasoby tekstowe – bywa na stronach bardziej wyspecjalizowanych, jak w serwisie Staropolska, w którym znajdziemy duży zbiór dzieł od średniowiecza do baroku włącznie dających czytelnikowi dobry wgląd
w polską literaturę dawnych epok.

A. Te zaś już funkcjonujące nie pozostawiają po sobie dobrego wrażenia.

B. Niestety stron bibliotek cyfrowych jest niewiele.

C. Do tego strona ma jaskrawo niebieskie tło i kanarkowo-żółte podświetlenia, jakby była dziełem eksperymentującego z programowaniem gimnazjalisty, a nie kapsułą, która
ma przenieść polską kulturę w XXI wiek.

D. A należy do niej już wiele książek szczególnie z okresu międzywojennego.

E. Przykładem może tu być strona Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej, gdzie lektur jest całkiem sporo, ale są to pojedyncze utwory, natomiast nie dzieła zebrane któregokolwiek z autorów.

(według Przemysława Witkowskiego)

XLV OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO
ZAWODY OBWODOWE, 7 – 8 LUTEGO 2015 ROKU

TEMATY

Natura w dziełach literackich: warunek życia, świadek przeżyć, teren podboju. Omów sposoby rozumienia i przedstawiania natury w wybranych utworach różnych epok.
Dokonaj interpretacji wypowiedzi Jerzego Andrzejewskiego: „Pisarz stwarza wizję życia, czytelnik może ją przyjąć lub odrzucić, pokochać lub znienawidzić, jedna obojętność niesie książce śmierć”.
Waganci, „mędrki piśmienne”, sumienie i przewodnicy narodu, dekadenci… Jak zmienia się wizerunek artysty w różnych epokach literackich? Scharakteryzuj poszczególne koncepcje na podstawie wybranych utworów.
Lektury najnowsze. Omów wybraną polską powieść współczesną (lub zbiór opowiadań), która wywarła na Tobie szczególne wrażenie. Uzasadnij swój wybór.
Wybitne pisarki polskie XX wieku (proza, poezja, dramat). Scharakteryzuj twórczość jednej z nich na wybranych przykładach

ELIMINACJE OKRĘGOWE – 2015 R.

PISEMNE SPRAWDZIANY Z JĘZYKA POLSKIEGO

Zaleca się następującą kolejność sprawdzianów językowych:

– sprawdzian z rozumienia tekstu ze słuchu

– sprawdzian z gramatyki

– sprawdzian z rozumienia tekstu

Gdyby była taka możliwość, tekst do sprawdzianu rozumienia ze słuchu byłoby dobrze nagrać i odtwarzać to nagranie podczas zawodów.

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU ZE SŁUCHU

TEKST DO ODCZYTANIA

Prowadzący sprawdzian dwukrotnie odczytuje podany tekst, a zawodnicy odpowiadają na 13 pytań związanych z treścią słuchanego fragmentu.

„Król Stanisław August od początku swego panowania myślał o utworzeniu zawodowego polskiego zespołu teatralnego i ten zamiar przyprowadził do skutku. (…) Dotychczasowe sztuki polskie były - zdaniem króla - nieprzydatne dla nowego teatru. Trzeba było stworzyć zupełnie nowy repertuar i w tym celu Stanisław August ogłosił konkurs z nagrodą wysokości 200 dukatów. O ile wiemy, wziął w nim udział tylko jeden autor, Józef Bielawski. I jedną tylko przedłożono sztukę pod tytułem „Natręci” przerobioną z Moliera. Siedzibą nowego teatru była Operalnia, którą król wydzierżawił od spadkobierców Augusta III. Dnia 19 listopada 1765 roku odbyła się tutaj premiera „Natrętów”. Kiedy kurtyna poszła w górę, publiczność ujrzała Thalię, muzę komedii. Zstępując z Parnasu, wyjawiała ona królowi i pozostałym widzom, że przystępuje do ważnego zadania: już od wieków wzdychała „do zniesienia sarmackich obyczajów” i wyśmiania „tak grubych nałogów”. Dotychczas nie miała po temu sposobności, obecnie pokaże, co potrafi. Trzeba przyznać, że dotrzymała słowa. W ciągu dwóch sezonów na zamówienie teatru napisano i wystawiono - poza komedią Bielawskiego - jeszcze dwanaście innych utworów przełożonych lub przerobionych ze sztuk francuskich i włoskich, a widocznym rysem tego repertuaru stała się polemika z kulturą sarmacką. Reformatorskie zamysły króla splotły się w niej z oddziaływaniem ideologii oświecenia; jedno i drugie miało dać teatrowi polskiemu impulsy niezwykłej siły. (…) Nowy teatr, co oświeceni nie od razu zauważyli, dawał także pewną szansę ich przeciwnikom. W mowie potocznej nazwano go narodowym, co tyle tylko znaczyło, że gra w języku własnego kraju. Słowo odnoszono zresztą jedynie do zespołu i jego repertuaru, gdyż instytucji pod nazwą Teatr Narodowy jeszcze nie było. Wszystkie trzy zespoły - polski, włoski i francuski wchodziły w skład jednej antrepryzy i występowały na jednej scenie. Wielkiego powodzenia żaden się nie doczekał. Pierwsze przedstawienia sprowadzały wielu ciekawych. Na późniejszych frekwencja spadała. Nawykli do dawniejszego obyczaju warszawianie sarkali na opłatę, której żądano od nich za wstęp. Także na zimno panujące w Operalni. Moraliści piętnowali środowisko aktorskie jako siedlisko rozpusty. Niejednokrotnie przeciwstawiano zawodowemu teatrowi widowiska szkolne jako szlachetniejszą formę rozrywki. Otwarcie nowego teatru było wydarzeniem epokowym, rychło się jednak okazało, że jego najważniejszym zadaniem będzie zdobycie publiczności. Pierwsza faza tej walki pozostała nierozegrana. Następne trzeba było odłożyć w obliczu wojny domowej. Wiosną 1767 roku ustały przedstawienia polskie (…)”.

(za Zbigniewem Raszewskim)

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU ZE SŁUCHU

Na podstawie wysłuchanego dwukrotnie fragmentu tekstu odpowiedz poprawnie lub zaznacz poprawną odpowiedź na podane pytania, a także wybierz lub wpisz poprawne uzupełnienia podanych zdań.

1. Polski zawodowy zespół teatralny powstał za panowania Sasów. TAK - NIE

2. W celu stworzenia nowego repertuaru król:

a) przetłumaczył na polski angielską sztukę

b) ogłosił konkurs

c) sam napisał komedię

3. (…) ……………… nowego ………………… była …………….., którą król ……………………. od …………….…………………….. Augusta III.

4. Kiedy odbyła się premiera „Natrętów” Józefa Bielawskiego?

……………………………………………………………………………………………………………………

5. Na początku przedstawienia publiczność ujrzała Thalię - muzę komedii. TAK - NIE

6. Zstępując z ..................... wyjawiała ona …………… i ..……………….. widzom, że ……………………………….. do ważnego zadania.

7. W ciągu dwóch sezonów wystawiono łącznie z komedią Bielawskiego:

a) dwanaście utworów

b) tylko przeróbki sztuk francuskich

c) trzynaście utworów

8. Co było widocznym rysem wystawianego repertuaru?

…………………………………………………………………

9. Reformatorskie zamysły króla były sprzeczne z ideologią oświecenia. TAK - NIE

10. Nowy teatr w mowie potocznej nazwano:

a) teatrem narodowym

b) teatrem warszawskim

c) teatrem królewskim

11. (…..) warszawianie ………………na ….………….., której ……………. od nich za ……………. .

12. Niejednokrotnie przeciwstawiano teatrowi zawodowemu widowiska szkolne jako szlachetniejszą formę rozrywki. TAK - NIE

13. Co miało się okazać najważniejszym zadaniem nowego teatru?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SPRAWDZIAN Z GRAMATYKI

„Przyjmijmy, że mógłbyś tu zostać i zająć jedyne wolne krzesło. Następny uczestnik zebrania przyszedł przed dwunastą. Wahasz się: czy powinienem ustąpić mu miejsca? Zerknij na sekretarkę i gościa. Jeśli ściągnęli z dezaprobatą brwi, to podniesiesz się skwapliwie. Przybyły będzie ci dziękował”.

(według Wojciecha Engelkinga)

I. Uzupełnij tabelę, aby utworzyć gramatyczny opis form osobowych czasowników występujących w podanym tekście.

Forma osobowa	Osoba, liczba, czas/tryb	Bezokolicznik	Aspekt


przyszedł	3. os. lp. przeszły	PRZYJŚĆ	dokonany

powinienem	1. os. lp. teraźniejszy	------------------ (brak formy)	niedokonany
zerknij	2. os. lp. trybu rozkazującego	ZERKNĄĆ	dokonany

II. „Otwarty uroczyście w piętnastą rocznicę elekcji Stanisława Augusta na dzisiejszym placu Krasińskich nowy teatr - służący widowiskom publicznym do 1833 roku - miał scenę z kulisami na przesuwalne dekoracje, malowaną kurtynę, przedsceniczny kanał orkiestrowy i widownię dla ponad 1200 osób z żelaznym piecem po środku jej parterowej części oraz czterema piętrami lóż i galerią ”.

(według Zbigniewa Raszewskiego)

‘taki, który otwarto’ - …………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………..

‘taki, który jest dzisiaj’ – ……………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………

‘taki, który służy’ – …………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

‘taki, który można przesuwać (się przesuwa)’ – …………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

‘taki, który jest (znajduje się) przed sceną’ – ……………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………….

‘taki, który jest dla orkiestry’ – ……………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………..

‘taki, który jest z żelaza’ – ……………………………………

………………………………………………………………………………………………

Nadrzędniki	Podrzędniki	Nr	Grupa składniowa	Przypadek
A. (kulisy) na	a. elekcji	1.
B.(scena) z	b. teatr	2.
C. służący	c. kulisami	3.
D. (otwarty) na	d. widowiskom	4.
E. miał	e. placu	5.
F. rocznicę	f. dekoracje	6.

IV. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, którego strukturę zobrazowano wykresem: a) wypisz wypowiedzenia składowe; b) określ ich typy.

Niebezpieczeństwo gier komputerowych polega między innymi na tym, że – kiedy pokazują dzieciom odwracalność zdarzeń ostatecznych w świecie wirtualnym – zakłócają rozwój ich psychiki, gdyż odwracalność zdarzeń w grach przeczy nabytemu w wieku czterech lat doświadczeniu przemijalności tego, co się rzeczywiście dzieje.

(według Tomasza Kubikowskiego)

-------

• 2a 2b

------ -------

• 3 • • 4

------ -------

• 5

--------

1. ………………………………………………………………..

2. ……………………………………………………………….

3. ………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………

5. …………………………………………………………………

V. Od rzeczownika PRZYJAŹŃ a) utwórz czasownik i przymiotnik; b) podaj przykład użycia każdego z tych wyrazów w zdaniu lub wyrażeniu:

1. czasownik …………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………….

2. przymiotnik …………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………..

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU

I. Cały tekst (według Pawła Schreibera) podzielono na pięć części. Na swoim miejscu znajduje się część 5. Wpisz w odpowiednie miejsca (1., 2., 3. i 4.) oznaczenia pozostałych części, aby wszystkie utworzyły spójną całość.

1. ……………………………………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………………………………………………………..

4. …………………………………………………………………………………………………………………………

5. Członkowie Komitetu Ocalenia Publicznego wiedzą już bowiem, że rewolucji nie da się uratować, a za chwilę przepadną razem z nią z rozkazu wielkiego nieobecnego – Robespierre’a.

A. W końcu pokazuje on tylko statyczną rozmowę gromadki mężczyzn.

B. Co gorsza, główna postać, o której bez przerwy toczy się rozmowa, pozostaje przez większość czasu nieobecna, a wszystko, co się na scenie dzieje, odbywa się w cieniu tej nieobecności.

C. „Thermidor” Stanisławy Przybyszewskiej to dla teatru twardy orzech do zgryzienia.

D. Coraz bardziej obawiają się oni o swoje życie i coraz mniej ufają sobie nawzajem.

II. W odpowiednich miejscach uzupełnij tekst formami wyrazowymi wybranymi z ramki.

polowań, w, ważne, przodków, zajmują, troską, naskalnej

„Główną …………….. naszych najdawniejszych ………………………. było przetrwanie i dlatego ………………….. sztuce ………………………. tak ……………………. miejsce ……………………………… sceny ……………………………..”.

(według Kamila Kuraszkiewicza za Clare Gibson)

III. Ułóż pytania o podkreślone fragmenty podanego (według Zbigniewa Raszewskiego) tekstu:

Na galerii i paradyzie gromadziła się gawiedź, ludzie ubodzy różnych zawodów.

W lożach siedziały damy w towarzystwie mężów lub znajomych.

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Wierną i niesforną grupę widzów stanowili oficerowie warszawskiego garnizonu.

Na widowni było jasno, ponieważ cały czas płonęły wielkie świeczniki.

Orkiestra przygrywała na wszystkich przedstawieniach przed podniesieniem kurtyny i w czasie przerw.

IV. Dopasuj do pytań poprawne odpowiedzi (według Zbigniewa Raszewskiego).

1. Czemu podlegała gra aktorska w osiemnastym stuleciu?

………………………………...

2. Co miało najwyższy autorytet?

………………………………………………………..

3. Jakiej recytacji tekstu żądano od aktora?

……………………………………………………………..

4. Jak wolno było stawać?

……………………………………………………………………………..

5. Gdzie uderzało zespolenie precyzji z elegancją?

……………………………………………………………………………….

6. O co zabiegano w latach osiemdziesiątych XVIII wieku?

…………………………………………………………………………..

A. – Doskonałej.

B. – W grze, jeśli istotnie trzymała się reguł.

C. – Zasady francuskiego klasycyzmu.

D. – O pewien wykwint, który w czasach oświecenia obowiązywał nawet w wojsku.

E. – Regułom szanowanym w całej Europie.

F. – Wyłącznie w jednej z tanecznych pozycji.

OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO,
ZAWODY REPUBLIKAŃSKIE, 27-28 MARCA 2015 ROKU

TEMATY

Motyw śmierci w utworach literackich wybranych epok (co najmniej dwóch). Omów zagadnienie, ukazując różnorodne realizacje.
„Ja” w obcym świecie. Bohater wobec społeczeństwa w powieściach dziewiętnastowiecznych.
„Każdy poeta zależy od pokoleń, które pisały w jego rodzimym języku, dziedziczy style i formy wypracowane przez tych, co żyli przed nim”

(Czesław Miłosz, Odczyt z okazji otrzymania Nagrody Nobla)

Teraźniejszość artysty a dziedzictwo literackie – czy odnajdujesz w utworach współczesnych pisarzy z Twojego kraju obecność ich wielkich poprzedników?

Człowiek w świecie przyrody. Zinterpretuj wiersz Wacława Rzewuskiego Gaj.
Poszukiwanie rzeczywistości poprzez kontemplację. Zinterpretuj wiersz Czesława Miłosza Oczy.

Wacław Rzewuski (1706−1779)

Gaj

Ty, co w słonecznym chłodzisz nas upale,

Spotniałe w cieniach osuszając czoła,

Co cię w zwierciadle, cichych wód krysztale,

Natura stroi w drzewka, w kwiatki, w zioła:

⁵ Co straconego część piękności raju

Pokazujesz nam, rozerwij mię, gaju.

Tam ściany z drzewek sporządza natura

W zielone z liścia strojąc je obicie,

Dach śliczna czyni z gałęzi struktura,

¹⁰ Podłogę kwiatem uściela obficie

I jak w pałacach mieć muzykę moda,

Tam śpiewa słowik, a szumem gra woda.

Tam niepłatnego potrawy kucharza,

Owoce w licznej rodzajów różności,

¹⁵ Ziemia gotuje, a słońce dowarza,

Drzewa przynoszą częstujące gości,

Którym natura, że z ochotą, rada,

Uczta od czerwca trwa do listopada.

Od morza wyszłe daje mi napoje,

²⁰ Co się przez ziemię do morza przechodzą

Żywe i w biegu nieustanne zdroje,

Co nas nad inne trunki bardziej chłodzą,

Których pij, co chcesz, byś był w nich kąpany,

Z tak hojnej uczty nie pójdziesz pijany.

²⁵ Ty, gaju, żal mój rozrywaj serdeczny,

Otuchą szczęścia ciesząc los okrutny.

Za afekt Iris znać będę społeczny,

Że czas wesoły zluzuje czas smutny,

A nim twe liście jesienny wiatr zwieje,

³⁰ Niech szczęścia mego spełnią się nadzieje.

(Idylla polska: antologia, wstęp i red. A. Witkowska, Wrocław−Kraków 1995)

w. 27 Iris – w mitologii greckiej uskrzydlona posłanka bogów, spiesząca z Olimpu na ziemię
i do głębin morza z poleceniami i wieściami, później personifikacja tęczy. Tu jednak (i nie tylko
w tym wierszu Rzewuskiego) jest to konwencjonalne imię mieszkanki idyllicznego gaju.

Czesław Miłosz

Oczy

Szanowne moje oczy, nie najlepiej z wami.

Dostaję od was rysunek nieostry,

A jeżeli kolor, to przymglony.

A byłyście wy sforą królewskich ogarów,

Z którymi wyruszałem niegdyś o poranku.

Chwytliwe moje oczy, dużoście widziały

Krajów i miast, wysp i oceanów.

Razem witaliśmy ogromne wschody słońca,

Kiedy szeroki oddech przyzywał do biegu

Po ścieżkach, na których podsychała rosa.

Teraz coście widziały, schowane jest we mnie

I przemienione w pamięć albo sny.

Oddalam się powoli od jarmarku świata

I zauważam w sobie jakby niechęć

Do małpowatych strojów, wrzasków, bicia w bębny.

Co za ulga. Sam na sam, z moim rozmyślaniem

O zasadniczym podobieństwie ludzi

I o drobnym ziarnie ich niepodobieństwa.

Bez oczu, zapatrzony w jeden jasny punkt,

Który rozszerza się i mnie ogarnia.

22 VII 2001

(Z tomu Druga przestrzeń)

ELIMINACJE REPUBLIKAŃSKIE – 2015 R.

PISEMNE SPRAWDZIANY Z NAUKI O JĘZYKU

Zaleca się następującą kolejność sprawdzianów z nauki o języku:

- sprawdzian z rozumienia ze słuchu

- sprawdzian z gramatyki

- sprawdzian z rozumienia tekstu

Gdyby była taka możliwość, tekst do sprawdzianu rozumienia ze słuchu dobrze byłobu nagrać i odtwarzać to nagranie podczas zawodów.

W części ustnej eliminacji republikańskich jedno z pytań powinno dotyczyć środków językowych (stylistycznych), które występują w omawianych przez zawodnika utworach.

Nie ma już odrębnych pytań z nauki o języku.

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA ZE SŁUCHU

TEKST DO ODCZYTANIA

Prowadzący sprawdzian dwukrotnie odczytuje podany tekst, a zawodnicy wpisują brakujące fragmenty.

„W 1885 roku Jan Stanisławski opuścił krakowską szkołę i wyjechał do ówczesnej artystycznej mekki – Paryża, gdzie dotarł w okresie najgorętszych bojów impresjonizmu. (…) Malował zastępy maleńkich, mikroskopijnych wręcz obrazków tak kontrastujących z jego dużą figurą (był człowiekiem ogromnej postury i tuszy). Te miniaturowe, często bardzo piękne, pejzaże przedstawiające zazwyczaj malowane z pamięci wspomnienia z wędrówek po dalekim kraju zwróciły na Stanisławskiego uwagę krytyki, a docierające do Polski pozytywne recenzje jego twórczości nie były bez znaczenia, gdy po kilku latach wrócił do Krakowa. Paryż nie zrewolucjonizował zainteresowań Stanisławskiego, raczej je umocnił, pomógł wyzwolić z akademizmu i utwierdził w pejzażowych poszukiwaniach malarskich, które zostały podbudowane tu teoriami impresjonistycznymi. Zgodnie z nimi to nie przedmioty, nie kształty, nie barwy, lecz światło, które je objawia, zmienia co chwila i tworzy po prostu jest istotną realnością optyczną. (…). Podróże po Włoszech, Hiszpanii, Szwajcarii, Niemczech oraz Austrii zaowocowały swoistym pamiętnikiem ujętym w kilkanaście szkicowników. Rejestrował w nich krajobrazy, zabytki, a także oglądane w muzeach dzieła sztuki starych mistrzów. Notowane w szkicownikach refleksje z podróży Stanisławski przenosił następnie na niewielkie tekturki. W okresie paryskim były to kompozycje efektownie malowane pod słońce drobnymi plamkami barw z wrażliwością na światło i umiejętnością ukazania mieniącej się palety barw. (…) Przełomowy dla malarza stał się rok 1897; objął wówczas w Krakowie stanowisko profesora w Szkole Sztuk Pięknych. (…) Stanisławski znalazł się w Krakowie przeżywającym wówczas swoje wielkie lata, stającym się intelektualną stolicą Polski, przyciągającym najwybitniejszych literatów, artystów, kolekcjonerów. Natychmiast po przyjeździe do Krakowa zaangażował się w życie artystyczne miasta: nawiązał współpracę z (…) tygodnikiem literackim „Życie”, stał się opiniotwórczym bywalcem premier (…) teatru krakowskiego. (…) Szczególną opieką otaczał prowadzoną przez siebie w Szkole Sztuk Pięknych pracownię pejzażu, z czasem nazwaną szkołą Stanisławskiego (…).”

(za Urszulą Kozakowską-Zauchą)

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA ZE SŁUCHU

Słuchając tekstu, uzupełnij brakujące fragmenty.

„W 1885 roku Jan Stanisławski __________¹⁾ krakowską szkołę i wyjechał do ___________ ²⁾ artystycznej _______³⁾ – Paryża, gdzie dotarł w okresie ____________⁴⁾ bojów impresjonizmu. (…) Malował zastępy maleńkich, _____________⁵⁾ wręcz obrazków tak kontrastujących z _____⁶⁾ dużą figurą (był człowiekiem ogromnej __________⁷⁾ i tuszy). Te __________⁸⁾, często bardzo piękne, __________⁹⁾ przedstawiające zazwyczaj malowane z pamięci wspomnienia z __________¹⁰⁾po dalekim kraju zwróciły na Stanisławskiego uwagę krytyki, a docierające do Polski pozytywne recenzje jego twórczości nie były ____¹¹⁾ znaczenia, gdy po _______¹²⁾ latach wrócił do Krakowa. Paryż nie ____________¹³⁾ zainteresowań Stanisławskiego, _______¹⁴⁾ je umocnił, pomógł wyzwolić z akademizmu i _____________¹⁵⁾ w pejzażowych poszukiwaniach malarskich, które zostały podbudowane tu teoriami impresjonistycznymi. Zgodnie z nimi to nie przedmioty, nie kształty, nie barwy, lecz __________¹⁶⁾, które je objawia, zmienia co chwila i tworzy po prostu jest istotną __________¹⁷⁾optyczną. (…). Podróże po Włoszech, Hiszpanii, Szwajcarii, Niemczech oraz Austrii ____________¹⁸⁾ swoistym pamiętnikiem ujętym w kilkanaście ___________¹⁹⁾. Rejestrował w nich krajobrazy, zabytki, a także ________²⁰⁾ w muzeach dzieła sztuki starych __________²¹⁾. Notowane w szkicownikach refleksje z podróży Stanisławski przenosił następnie na niewielkie __________²²⁾. W okresie paryskim były to kompozycje __________²³⁾ malowane pod słońce drobnymi __________²⁴⁾ barw z wrażliwością na światło i umiejętnością ukazania mieniącej się palety barw. (…) Przełomowy dla malarza stał się rok 1897; objął wówczas w Krakowie stanowisko profesora w Szkole Sztuk Pięknych. (…) Stanisławski znalazł się w Krakowie __________²⁵⁾ wówczas swoje wielkie lata, stającym się intelektualną stolicą Polski, przyciągającym najwybitniejszych literatów, artystów, __________²⁶⁾. Natychmiast po przyjeździe do Krakowa zaangażował się w życie artystyczne miasta: nawiązał ____________²⁷⁾ z (…) tygodnikiem literackim „Życie”, stał się opiniotwórczym __________²⁸⁾ premier (…) teatru krakowskiego. (…) Szczególną opieką otaczał ___________²⁹⁾ przez siebie w Szkole Sztuk Pięknych __________³⁰⁾ pejzażu, z czasem nazwaną szkołą Stanisławskiego (…).”

(za Urszulą Kozakowską-Zauchą)

SPRAWDZIAN Z GRAMATYKI

I. Podane zdania uporządkuj według stylistycznego nacechowania komunikatu: od dyrektywnego tekstu w stylu urzędowym (1) przez teksty: urzędowy informacyjny (2), ogólny dyrektywny (3), neutralny, czyli nienacechowany (4) oraz potoczny o charakterze reklamowym (5) do tekstu, który ma najwięcej elementów nacechowanej emocjonalnie wypowiedzi potocznej skierowanej głównie do młodego adresata (6). Dopasuj odpowiednie litery do liczb od 1. do 6.

1.	2.	3.	4.	5.	6.

A. Zapnij pasy!

B. Hej, kolego! Dbaj o swoje bezpieczeństwo! Jazda bez pasów? – to mega szaleństwo!

C. Zaleca się podróżnym zajęcie miejsca siedzącego, zapięcie pasów i nieodpinanie ich podczas jazdy.

D. Uwaga! Przed startem należy obowiązkowo zapiąć pasy.

E. W zapiętych pasach – podróż pierwsza klasa!

F. Prosimy zapiąć pasy.

II. WEŁNIANY i WEŁNISTY to przymiotniki od rzeczownika WEŁNA.

1) Ułóż jedno przykładowe zdanie z przymiotnikiem WEŁNIANY:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….

2) Ułóż jedno przykładowe zdanie, w którym forma przymiotnika WEŁNISTY tworzy z formą rzeczownika wyrażenie o znaczeniu dosłownym:

………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………..

3) Ułóż jedno przykładowe zdanie w którym forma przymiotnika WEŁNISTY tworzy z formą rzeczownika wyrażenie o znaczeniu przenośnym: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

III. Przy każdym z trzech poniższych kontekstów podaj inny rzeczownik o znaczeniu konkretnym, którym w podanym kontekście można zastąpić rzeczownik PRZYGOTOWANIE o znaczeniu ogólnym: ‘to, co się robi, żeby kogoś lub coś przygotować’.

Przykład:

Rzeczownik APARAT z tekstu: Rozmawialiśmy z drugiego aparatu można zastąpić rzeczownikiem TELEFON, a rzeczownik APARAT z tekstu: Zaraz włączymy aparat i posłuchamy wiadomości. – rzeczownikiem RADIO.

1) Popołudnie spędziliśmy na przygotowaniu stołu do wieczerzy wigilijnej.

……………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………

2) Niedzielę przeznaczyłem na solidne przygotowanie się przed ważną klasówką z chemii.

………………………………………………………………………………………………………………

3) Sporo czasu nauczyciele poświęcają przygotowaniu rozmaitych testów.

……………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………….

IV. Na podstawie analizy przykładowych zdań:

a) podaj czasowniki, których formy konstytuują te zdania, wraz z ich wymaganiami składniowymi;

b) określ znaczenie każdego z tych czasowników;

c) określ ich aspekt.

Przykład:

Na lekcji tłumaczyliśmy tekst francuskiej piosenki.

TŁUMACZYĆ – ktoś tłumaczy coś ‘przekładać’; niedokonany

Wczoraj tłumaczyliśmy kuzynce, jak dojechać z dworca do centrum miasta.

TŁUMACZYĆ – ktoś tłumaczy coś komuś ‘wyjaśniać’ niedokonany

- Autor tego podręcznika wykładał algebrę we Wrocławiu.

………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………

- Rodzice Janka wyłożą znaczną sumę na jego podróż do Australii.

………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

- Podczas recytacji fragmentu „Pana Tadeusza” Marysia wykładała się zawsze na opisie Zosi.

………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………….

- Swój pokój wyłożyłem kolorową tapetą.

……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………….

- Przed otwarciem stoiska sprzedawcy wykładają skrzynki z owocami z ciężarówki na ladę.

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………..

- Piotr wyłożył się prosto w kałużę.

……………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………..

V. Podkreślone fragmenty poniższych zdań zastąp odpowiednimi formami zwrotów lub wyrażeń wybranych z listy. W razie potrzeby dopasuj do nich formy pozostałych wyrazów.

a) Ania zastanowiła się i odmówiła dołączenia do grupy wagarowiczów.

b) Z tego, co mówił Jurek o Joli, można byłoby sądzić, że nie wiedział, co się stało. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Marysia nigdy nie mówiła o niczym otwarcie. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

d) Doświadczeni uczniowie na ogół szybko orientują się, jaki będzie dla nich nowy nauczyciel.

e) Eli bardzo zależało na obecności Jacka na jej imieninach, ale on niespodziewanie ją zawiódł i nie przyszedł.

……………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

f) Kiedy wytykamy błędy komuś bliskiemu, pamiętajmy, żeby nie krytykować jego samego, jeżeli chcemy nie narażać się na to, że z nami zerwie.

ZWROTY I WYRAŻENIA DO WYBORU: ktoś wykręcił numer, ktoś nie wylewa dziecka z kąpielą, ktoś urywa się z choinki, ktoś poszedł po rozum do głowy, ktoś miał nosa, ktoś owija coś w bawełnę.

VI. Biorąc pod uwagę jego wykres, zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie wielokrotnie złożone, tj.

a) wypisz wypowiedzenia składowe;

b) określ ich typy.

Kiedy zagrano poloneza, wszyscy uczniowie, którzy wcześniej ustawili się parami, ruszyli w takt muzyki dokoła sali gimnastycznej, gdzie odbywała się studniówka, i można było naprawdę poczuć, że ta chwila jest czymś, co tancerze zapamiętają przez całe życie.

2a. 2b. 5.

_____ ______ i _____

1. ● ● 3. ● ● 4. ● 6.

_______ ______ _____ _____

● 7.

____

1. ………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………..

2………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………

..........................................................................................

4. ………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

5. …………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

6. ………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………..

7. ………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………..

SPRAWDZIAN Z ROZUMIENIA TEKSTU

I. a) Ułóż pytania o treść zawartą w podkreślonych fragmentach tekstu;

b) określ, jakiej części zdania dotyczy ułożone pytanie.

PRZYKŁAD:

Marek wnikliwie analizował polecenia do zadań, by udzielić poprawnych odpowiedzi.

a) Po co (w jakim celu) Marek wnikliwie analizował polecenia do zadań?

b) pytanie o okolicznik celu

(1) Artykuł na temat nowego gmachu Akademii Sztuk Pięknych (otwartego w Warszawie w 2014 roku) Grzegorz Mika napisał przede wszystkim dlatego, że zachwycił się niezwykle udanym wkomponowaniem tej budowli w istniejącą zabudowę Wybrzeża Kościuszkowskiego. (2) Posadzka i układ placu są same w sobie klasycznym i udanym przykładem sprzężenia funkcji, techniki oraz estetyki w architektoniczną jedność. (3) Pod powierzchnią dziedzińca znajdują się różne pomieszczenia doświetlane przez szereg podłużnych świetlików licowanych z posadzką. (4) Świetliki te mogą zarówno doświetlać pokoje, jak i tworzyć naprzemienną siatkę równomiernie rozłożonych w przestrzeni iluminowanych prostokątów. (5) Przywodzi to na myśl zabieg tworzenia siatek ukośnych i naprzemiennych z elementów prostokątnych w przedwojennych i powojennych projektach najwybitniejszych polskich architektów. (6) Interpretacja tego detalu pokazuje, że myśl projektowa obecna od prawie stu lat może być wykorzystywana z powodzeniem również dziś. (7) Nowy budynek ASP jest ważnym przykładem nowoczesnej architektury służącej edukacji. (8) Projekt gmachu wyłoniono drogą otwartego konkursu. (9) Mimo wielu ogólnych zastrzeżeń do efektów takiej procedury musimy przyznać, że tym razem przyniosła ona naprawdę dobry rezultat. (10) W drugiej dekadzie XXI wieku powstał budynek, który będzie dla przyszłych pokoleń świadectwem estetycznego poziomu obecnego społeczeństwa i państwa.

(za Grzegorzem Miką)

1. a)……………………………………………………………………………………………………………

b)…………………………………………………………………………………

2. a)……………………………………………………………………………………………………………….

b) ……………………………………………………………………………………………………………

3. a) ………………………………………………………………….

b)…………………………………………………………..

4. a) …………………………………………………………………………..

b) ……………………………………………………………………………………………

5. a)……………………………………………………………………………………………………………

b)…………………………………………………………………………………

6. a)……………………………………………………………………………………………………………….

b) ……………………………………………………………………………………………………………

7. a) ………………………………………………………………….

b)…………………………………………………………..

8. a) …………………………………………………………………………..

b) ……………………………………………………………………………………………

9. a) …………………………………………………………………………………

b) ………………………………………………………………………………………….

10.a) …………………………………………………………………………………………….

b) ………………………………………………………………………………………….

II. Dopasuj litery, którymi są oznaczone fragmenty tekstu, do odpowiednich liczb tak, aby siedem wypowiedzeń stanowiło spójną całość.

1. W 1783 roku po raz pierwszy objął dyrekcję Teatru Narodowego Wojciech Bogusławski – aktor, śpiewak, dramatopisarz, tłumacz, znakomity organizator, który z przerwami będzie kierować tą instytucją aż do 1814 roku.

2. …………………………………………

3. …………………………………………….

4. ……………………………………………

5. ………………………………………………………..

6. ……………………………………………………………

7. Przed wybuchem insurekcji wzywał do społecznej solidarności w komedio-operze „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, a że czynił to pod obcym rządem, posłużył się formą aluzji”.

(według Tomasza Kubikowskiego)

A. Warszawa na dwanaście lat znalazła się w granicach Prus, po czym pod egidą napoleońską stała się stolicą efemerycznego księstwa – namiastki polskiej państwowości.

B. Po wojnie domowej i obcej interwencji kraje ościenne dokonały rozbioru przeważającej części kraju, a po nieudanej insurekcji w roku 1794 – zakończonej zdobyciem Warszawy przez wojska rosyjskie i masową rzezią cywilnej ludności jej prawobrzeżnych dzielnic – ostateczny rozbiór zakończył istnienie suwerennego państwa polskiego.

C. Budował i rozwijał kulturę teatralną oraz po swojemu komentował bieżące wydarzenia: w duchu Konstytucji 3 maja wzywał do równouprawnienia stanów; piętnował też spiskujących z obcymi rządami magnatów.

D. W tym czasie podjęto ostatnią próbę naprawy Rzeczpospolitej uwieńczoną pierwszą w Europie konstytucją uchwaloną 3 maja 1791 roku.

E. Bogusławski potrafił w tych burzliwych czasach wypełnić Teatr Narodowy treściami żywo obchodzącymi jego widzów.

Wersja do wydruku