Wysłane przez kg_sekretarz w
Czy czytanie „książek zbójeckich” w Dziadach, części IV, i bowaryzm to zjawiska zupełnie różne, czy może – pod jakimś względem - podobne?
Rozwiń tę kwestię, odwołując się do dzieł Mickiewicza i Flauberta oraz do wybranych lektur pomocniczych i – fakultatywnie – do dyspozycji rozpisanych na cztery kroki.
Krok I
Dokonaj „redukcji” biograficznej: nie myśl o Mickiewiczu jako wieszczu, ale wyobraź go sobie w chwili pisania Dziadów, cz. IV: młodzieniec, student, być może nie umiejący sprostać wyobrażeniom na temat miłości, które kłócą się z doświadczeniem.
Zadaj Flaubertowi (jako autorowi powieści Pani Bovary) kilka pytań: dlaczego wybrał dla swojej powieści tak banalnych bohaterów; co znaczą słowa: Pani Bovary - to ja!? Zwróć uwagę, iż są dwa przekłady powieści na język polski: Pani Bovary w tłumaczeniu Anieli Micińskiej, z przedmową Jana Parandowskiego (Warszawa 1957), oraz Pani Bovary: z obyczajów prowincji, przekład i posłowie Ryszarda Engelkinga (Gdańsk 2005). Wybierz świadomie jeden z nich.
Lektury pomocnicze:
Jarosław Marek Rymkiewicz, Żmut, Paryż 1987
Gustave Flaubert, Listy, wyboru dokonał i przełożył Wacław Rogowicz, Warszawa 1957 (wybór)
Krok II
Przyjrzyj się relacji życie – sztuka w epoce romantyzmu. Czy dominacja sztuki, literatury, poezji nad życiem mogła być frustrująca, męcząca? Czy odgrywanie w życiu scenariuszy literackich mogło prowadzić do (poczucia) śmieszności, skazywać na niepowodzenie? Co czytał Gustaw, a co czytała Emma Bovary? Co jest przedmiotem krytyki Mickiewicza i Flauberta – romantyzm, kultura książki, psychologia młodości, psychologia kobiety, prowincjonalność, mieszczańskość? A może „bowaryzm” to sposób lekceważenia fizycznych (biologicznych, kulturowych) ograniczeń? Powiew wolności?
Lektury pomocnicze:
Wacław Borowy, Zagadkowość w kompozycji <Dziadów> i próba jej objaśnienia, „Przegląd Współczesny” 1922, nr 3
Zygmunt Łempicki, Romantyczne odczucie świata, w: tegoż, Renesans, Oświecenie, Romantyzm, Warszawa – Lwów 1923
tenże, Świat książek i świat rzeczywisty, przełożyła Olga Dobijanka, w: Łempicki, Wybór pism, oprac. Henryk Markiewicz, t. 1: Renesans, oświecenie, romantyzm i inne studia z historii literatury, przedmowa Bogdan Suchodolski, Warszawa 1966
Maria Janion, Maria Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978 (uwagi wstępne)
Bogdan Mazan, Aneta Mazur, Dlaczego bowaryzm. „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Litteraria Polonica. 2018, t. 49, nr 3
Krok III
Czy krytyka książek (u Mickiewicza – Rousseau i Goethego, u Flauberta – George Sand, Honoré Balzaka, Eugѐne’a Sue, Waltera Scotta i innych) oznacza krytykę literatury czy powieści? Czy ta krytyka to zjawisko romantyczne? Czy wcześniejsze, np. oświeceniowe? A może w obu przypadkach – oświecenia i romantyzmu – trzeba mówić o ambiwalencji sądów na temat powieści? Czy niepokój dotyczył powieści w ogóle, czy jej szczególnego rodzaju? Czy obawiano się zepsucia gustów czy moralności? Czy obawa dotyczyła wszystkich czytelników, czy raczej kobiet lub mężczyzn?
Lektury pomocnicze:
Kazimierz Wyka, Romantyczna nobilitacja powieści, „Twórczość” 1946, nr 7/8
Maria Rutkowska, Sądy współczesnych o powieści polskiej XVIII wieku, „Pamiętnik Literacki” 1965, z.3
Zofia Sinko, Romans i <nowa> powieść w sądach Oświecenia polskiego, „Pamiętnik Literacki”1967, z.3
Maria Cieśla-Korytowska, Te książki zbójeckie…, Kraków 2011
Agnieszka Paja, XIX. Tożsamość czytelniczki, Warszawa 2016
Krok IV
Napisz własny komentarz: co paralela Mickiewicz – Flaubert powiedziała Ci o polskim romantyzmie? O romantyzmie w ogóle? O relacji łączącej różne języki i kultury? O równowadze między życiem a sztuką? O cierpieniach młodości? Czy czytanie i interpretowanie dokonywane poza najbliższym kontekstem historycznym i kulturowym ma sens?
Lektury pomocnicze:
Pokazują rozrzut interpretacyjny towarzyszący utworom wielkim. Interpretacje nie są do powtórzenia, ale sam gest odwagi interpretacyjnej powtórzyć można. A może trzeba?
Tadeusz Sobolewski, Pani Bovary to ja, „Kino” 2005, nr 9
Zuzanna Krasnopolska, <Pani Bovary> w tropikach: bowaryzm jako zjawisko (post)kolonialne, „Pamiętnik Literacki” 2012, z. 4
Jacques Ranciѐre, Dlaczego należało zabić Emmę Bovary. Literatura, demokracja i medycyna, przełożył Jerzy Franczak, „Teksty Drugie” 2012, nr 4
cykl Mickiewiczowski Jarosława Marka Rymkiewicza
Aleksander Jackiewicz, Scenariusz Mickiewicza. http://encyklopediateatru.pl/artykuly/78097/scenariusz-mickiewicza