Wysłane przez kg_sekretarz w
W ostatnich miesiącach wiele rozmów, tekstów publicystycznych i publikacji naukowych poświęcano kwestiom epidemii. Wiązało się to z używaniem specjalnego słownictwa – już funkcjonującego w języku lub dostosowywanego do aktualnych potrzeb. Obserwowanie wypowiedzi na temat epidemii pozwala odkryć, w jaki sposób język objawia swoje zdolności tworzenia obrazu rzeczywistości, zachęcamy więc do obserwowania tych zjawisk.
Problemy do przemyślenia:
– Wyodrębnianie oraz kategoryzacja rzeczy i zjawisk przy użyciu języka.
– Leksykalne zasoby języka a zjawisko epidemii.
Terminologia dotycząca zjawisk związanych z epidemią, ze szczególnym uwzględnieniem pandemii Covid-19 (nazwy drobnoustrojów, choroby, jej objawów, metod postępowania z chorymi i potencjalnymi nosicielami choroby, działań zapobiegawczych, akcesoriów medycznych i sanitarnych, osób i instytucji zajmujących się leczeniem, skutków pandemii itd.). Nazewnictwo naukowe i używane w języku potocznym. Metafory językowe wzbogacające nazewnictwo w obszarze zjawisk związanych z epidemią. Pochodzenie poszczególnych terminów i ich znaczenie. Dawne nazwy epidemii.
– Metaforyczne sposoby określania epidemii (zob. zwłaszcza metaforyka walki i klęski żywiołowej). Epidemia w ujęciu katastroficznym.
– Słownictwo związane z chorobami i epidemiami jako źródło metaforyki w języku potocznym i publicystyce. Czy epidemia koronawirusa zostawia tego rodzaju ślad w wyobraźni zbiorowej? w systemie leksykalnym i frazeologii?
Opis zadania:
Sięgając do wypowiedzi i tekstów reprezentujących różne odmiany dyskursu, zbierz zróżnicowany materiał leksykalny dotyczący epidemii koronawirusa. Przeanalizuj słownictwo związane z tą epidemią, jej przyczynami i skutkami, sposobami jej zwalczania, wykorzystaniem sprzętu, zaangażowaniem osób i instytucji (zwróć uwagę na terminologię naukową i określenia potoczne; słownictwo rodzime i zapożyczone; innowacje leksykalne; zakres adaptacji słów pod względem fleksyjnym i ich produktywność słowotwórczą). Jakie kategorie pojęciowe stosowane są w porządkowaniu tych zasobów leksykalnych?
Zjawisko językowego modelowania świata przedstaw na przykładzie słownictwa związanego z epidemią. Rozważ rolę metafor w kształtowaniu obrazu choroby i różnych zjawisk z nią związanych. Obraz językowej konceptualizacji choroby i epidemii, jaki rysuje się w związku z aktualnymi doświadczeniami, porównaj z obrazami podobnych zjawisk opisywanych przez badaczy.
Bibliografia:
Słowniki współczesnego języka polskiego, słowniki wyrazów obcych, słowniki etymologiczne
Bartmiński Jerzy, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006, Wydawnictwo UMCS – rozdz. I i II
Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska, Profile a podmiotowa interpretacja świata, w: Profilowanie w języku i w tekście, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, s. 211–224
Grzegorczykowa Renata, Język jako forma poznania świata i narzędzie myślenia, w: Człowiek, słowo, świat, red. J. Chojak, T. Korpysz, K. Waszakowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010
Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, wyd. 2. popr. Lublin 1999; wznowione 2004 (wybrane studia)
Lakoff George, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, tłum. i wstęp T.P. Krzeszowski, Warszawa 1988
Maćkiewicz Jolanta, Świat widziany poprzez język, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne” 1988, nr 30
Sontag Susan, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, tłum. J. Anders, Wydawnictwo Karakter S.C. 2016
Tokarski Ryszard, Słownictwo jako interpretacja świata, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 343–370
Tokarski Ryszard, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, rozdz. 2.3.3: Język interpretuje świat; rozdz. 3: O względności językowych światów; rozdz. 4: Kategoryzacje w języku i tekście, s. 62–134