Wysłane przez operator w
XLIII OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO
TEST JĘZYKOWY
GRUPA A
- Oceń poprawność poniższych zdań. Każdemu z nich przyporządkuj właściwe oznaczenie literowe (A – F) odsyłające do jednego z opisów poprawności podanych pod tabelą.
Uwaga: jeśli w zdaniu występują nazwy własne w przypadku zależnym, w nawiasach kwadratowych podano ich formę podstawową.
Według Krystiana Benoit, dziennikarza „Słowa Wielkopolski”, przestępcę złapano na gorącym uczynku fałszowania dokumentów dopiero po dziesięciu latach, odkąd zaczął uprawiać ten proceder. [Krystian Benoit – wym. benła]
Brat Tadeusz był stawiany przez tynieckich zakonników za wzór i przykład godny naśladowania. [Tyniec]
20 stycznia w Galerii Porczyńskich przy placu Bankowym w Warszawie odbędzie się spotkanie prezydenta z młodymi radomszczanami pracującymi bądź uczącymi się w stolicy. [Radom]
Skonsternowani mężczyźni przyznali, że ich samochodem nie da się przejechać nawet dziesięciu kilometrów.
Zdaniem profesora Sinki w XII wieku na tych terenach mieszkało około dwieście tysięcy muzułmanów. [Sinko]
Mam już dość tych dwóch kolegów z pracy, którzy udają miłosiernych samarytanów, a tak naprawdę patrzą, jak wbić ci nóż w plecy.
OPISY:
A) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd składniowy polegający na naruszeniu związku rządu;
B) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny w odmianie rzeczownika;
C) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd słowotwórczy polegający na niewłaściwym utworzeniu wyrazu od nazwy geograficznej;
D) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd frazeologiczny polegający na utworzeniu zbędnej innowacji rozwijającej utrwalony skład stałego związku frazeologicznego;
E) zdanie niepoprawne, występuje w nim konstrukcja redundantna, czyli powtórzono w nim bez uzasadnienia tę samą treść (tzw. masło maślane);
F) zdanie poprawne.
2. Słowo gazowy można interpretować dwojako. Od jakich dwóch podstaw słowotwórczych utworzymy przymiotnik o tej postaci? Jaka cząstka pełni funkcję formantu? Uzupełnij tabelę 1.
Do tabeli 2. wpisz dwa dowolne rzeczowniki, które ujawnią różne znaczenia związane z formą gazowy.
Tabela 1.
Podstawa słowotwórcza
Formant słowotwórczy
gazowy1
gazowy2
Tabela 2.
gazowy1
gazowy2
3. W wykropkowane miejsca wstaw brakujące słowa.
Jeśli X jest przełożonym Y-a, to Y jest ............................ X-a.
Jeśli X jest przyczyną Y, to Y jest .....................................X.
Jeśli X jest teściem Y-a , to Y jest .................................….X-a.
4. Do podanych przymiotników dopisz po jednym synonimie i po jednym antonimie.
strapiony (człowiek)……………………………………………………………………..
rozproszony (uczeń)……………………………………………………………………..
5. Do jakich frazeologizmów nawiązuje podany utwór? Wypisz te związki i objaśnij ich znaczenie.
Odkąd przyświeca mu cel – wciska ciemnotę (Wiesław Pusz, Myśli)
……………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………….
6. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, czyli:
a) ponumeruj wypowiedzenia składowe i sporządź wykres wypowiedzenia złożonego,
b) określ typy wypowiedzeń składowych.
Dziedzictwo w sferze konfliktów kulturowych jest trudne, co dotyczy zwłaszcza upokorzeń, które chciałoby się po prostu wymazać z pamięci lub – jeżeli to jest możliwe – oddać komuś innemu, choć wiadomo, że nikt nie przyjmie ich po dobroci, więc bez przemocy się nie obędzie.
(za Magdaleną Tulli)
7. Określ przypadek i liczbę form wyrazowych wypisanych z kazania Piotra Skargi. Podaj ich postaci współczesne:
„(…) królestwo polskie na tejże się religiej świętej osnowało. (…) Królowie (…) także z ołtarza przez kapłana moc królewską (…) za zezwolenim obywatelów ziemie tej bierzą (…)”
(z IV Kazania sejmowego Piotra Skargi)
Forma XVI-wieczna
Przypadek i liczba
Forma współczesna
religiej
zezwolenim
obywatelów
ziemie
8.
Kazimierz Wierzyński
Na grobie Słowackiego*
Jeśli zajdziesz tu kiedy i zmierzchem na próżno
Śród kolumn, z których każda los ludzki powtarza,
Błądzić będziesz przydługo ulicą cmentarza,
Zanim trafisz do grobu z jego trumną próżną –
Pomyśl, tutaj się zniżył do prochu nędzarza
Purpurat, co pogardzał od bogów jałmużną
I po śmierci flotyllą odpłynął podróżną,
By lec jak równy królom, śpiącym u ołtarza.
Tak gromadzi się wielkość. Nic jej nie pomniejszy
I nawet w próżnej trumnie jeszcze się rozrasta,
Pod tem drzewem bezlistnem, śród obcego miasta.
Na pomniku, co kruszy się coraz ciemniejszy,
Śpią insygnia, trzy książki z kamienia i lira…
Jeśli zajdziesz tu, pomyśl: nie wszystko umiera.
* W wierszu mowa o pierwszym miejscu spoczynku Juliusza Słowackiego – na paryskim cmentarzu Montmartre, skąd w 1927 r. jego ciało zostało przeniesione do Krakowa.
1. Wypisz z wiersza fragmenty zdań, w których wystąpiły przerzutnie. Jaka część zdania została przeniesiona do innego wersu w każdym z tych fragmentów?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
2. W wierszu został użyty rym tautologiczny: na próżno – próżną. Podaj po 1 wyrazie lub wyrażeniu bliskoznacznym przy każdym z elementów tej pary, aby uwydatnić różnicę ich znaczeń.
na próżno – ………………………… próżną – …………………………………….
3. Objaśnij znaczenie słowotwórcze rzeczownika purpurat. ……………………………….
W jakim znaczeniu słowo to zostało użyte w wierszu?......................................................
4. Wypisz z wiersza przymiotnik, który obecnie używany jest z inną końcówką. Określ
jego przypadek i liczbę.
………………………… …………………………………………………………………..
5. Odszukaj w wierszu parafrazę łacińskiej sentencji Non omnis moriar .
………………………………………………………………………………………………..
6. Jaki rozmiar wiersza sylabicznego został użyty w podanym utworze? (Pamiętaj
o zaznaczeniu miejsca średniówki.)
………………………………….…………………………………………………………….
GRUPA B
- Oceń poprawność poniższych zdań. Każdemu z nich przyporządkuj właściwe oznaczenie literowe (A – F) odsyłające do jednego z opisów poprawności podanych pod tabelą.
Uwaga: jeśli w zdaniu występują nazwy własne w przypadku zależnym, w nawiasach kwadratowych podano ich formę podstawową.
Zapytał Anię, czy to wyrażenie należy zapisać w cudzysłowiu.
SLD – partia polityczna skupiająca ludzi o najbardziej zróżnicowanych poglądach na tę sprawę – nie zaakceptowała ostatecznie rozwiązania zaproponowanego przez rząd.
Wysłuchaliśmy ciekawych wypowiedzi profesora Sinki i profesora Srebra dotyczących twórczości Daniela Defoe. [Sinko, Srebro, Daniel Defoe – wym. difo]
Prezydent ujawnił informację, że rząd węgierski zaciągnął dodatkowe zadłużenie
w budapeszteńskich bankach, co może doprowadzić państwo do bankructwa.
Tajna klauzura paktu Ribbentrop-Mołotow przewidywała podział Rzeczpospolitej między Związek Sowiecki i Trzecią Rzeszę. [Ribbentrop – wym. ribentrop]
Ci ociemniali mężczyźni, którzy o mały włos nie zginęli w wypadku na budowie, bardzo szybko przyzwyczaili się do nowej sytuacji.
OPISY:
A) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd składniowy polegający na naruszeniu związku zgody;
B) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny w odmianie nazwy własnej;
C) zdanie poprawne;
D) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny w odmianie nazwy pospolitej;
E) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd leksykalny polegający na użyciu wyrazu w złym znaczeniu;
F) zdanie niepoprawne, występuje w nim naruszenie łączliwości wyrazu.
- Słowo celny można interpretować dwojako. Od jakich dwóch podstaw słowotwórczych można utworzyć przymiotnik o tej postaci? Jaka cząstka pełni funkcję formantu? Uzupełnij tabelę 1.
Do tabeli 2. wpisz dwa dowolne rzeczowniki, które ujawnią różne znaczenia związane
z formą celny.
Tabela 1.
Podstawa słowotwórcza
Formant słowotwórczy
celny1
celny2
Tabela 2.
celny1
celny2
- W wykropkowane miejsca wstaw brakujące słowa.
Jeśli X jest przodkiem X-a, to X jest ..........................Y-a.
Jeśli X jest opiekunem Y-a, to Y jest...........................X-a.
Jeśli X jest stryjem Y-a, to Y jest ................................X-a.
- Do podanych przymiotników dopisz po jednym synonimie i po jednym antonimie.
odprężony (pacjent)……………………………………………………………….
skupiony (student)………………………………………………………………..
- Do jakich frazeologizmów nawiązuje podany utwór? Wypisz te związki i objaśnij ich znaczenie.
Każdy ma ostatnią deskę ratunku
- na wieki. Wieko. (Wiesław Pusz, Myśli)
……………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………….
6. Zanalizuj składniowo podane wypowiedzenie złożone, czyli:
a) ponumeruj składowe i sporządź wykres wypowiedzenia,
b) określ typy wypowiedzeń składowych.
Jesienią 1939 roku przyjechało do Warszawy wielu obcych pianistów, którzy potrzebowali umeblowanych i – co było zrozumiałe – wyposażonych także w przyzwoite instrumenty kwater z wygodami w dobrej dzielnicy, więc poprzedni właściciele pianin zostali czym prędzej wyrzuceni z domów, by instrumenty przeszły na własność nowo przybyłych, choć niedługo potem okazało się, że wyczucie formy wcale nie przeszkadzało przyjezdnym pianistom wysadzać w powietrze dom po domu po stłumieniu powstania pianistów miejscowych.
(za Magdaleną Tulli)
7. Określ przypadek i liczbę form wyrazowych wypisanych z kazania Piotra Skargi. Podaj ich postaci współczesne:
„Kościół króle wszytkiego świata przyjął za syny Chrystusowe, aby religiej (…) służyli (…), wiarę świętą z jego kapłany rozszerzając.”
(z IV Kazania sejmowego Piotra Skargi)
Forma XVI-wieczna
Przypadek i liczba
Forma współczesna
króle
syny
religiej
kapłany
8.
Kazimierz Wierzyński
Na grobie Słowackiego*
Jeśli zajdziesz tu kiedy i zmierzchem na próżno …………………
Śród kolumn, z których każda los ludzki powtarza, …………………
Błądzić będziesz przydługo ulicą cmentarza, …………………
Zanim trafisz do grobu z jego trumną próżną – …………………
Pomyśl, tutaj się zniżył do prochu nędzarza …………………
Purpurat, co pogardzał od bogów jałmużną …………………
I po śmierci flotyllą odpłynął podróżną, …………………
By lec jak równy królom, śpiącym u ołtarza. …………………
Tak gromadzi się wielkość. Nic jej nie pomniejszy ………………....
I nawet w próżnej trumnie jeszcze się rozrasta, …………………
Pod tem drzewem bezlistnem, śród obcego miasta. …………………
Na pomniku, co kruszy się coraz ciemniejszy, …………………
Śpią insygnia, trzy książki z kamienia i lira… …………………
Jeśli zajdziesz tu, pomyśl: nie wszystko umiera. .………………...
* W wierszu mowa o pierwszym miejscu spoczynku Juliusza Słowackiego – na paryskim cmentarzu Montmartre, skąd w 1927 r. jego ciało zostało przeniesione do Krakowa.
1. Wypisz z wiersza wyrazy używane obecnie z inną końcówką. Określ, jakie to części mowy i w jakiej formie zostały użyte (podaj przypadek i liczbę).
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
2. Objaśnij znaczenie słowotwórcze rzeczownika purpurat.
…………………………………………………………………………………………….
3. Objaśnij znaczenie wyrazu insygnia. Z jakiego języka została zapożyczona ta nazwa?
………………………………………………… ………………………………………
4. Wypisz z wiersza przynajmniej 2 przykłady inwersji.
…………………………………………… ………………………………………………
5. Używając oznaczeń literowych, przedstaw układ rymów w wierszu. (Wpisz odpowiednie litery obok linijek podanego wyżej tekstu, starając się oznaczyć te same końcówki rymowe takimi samymi symbolami).
Jaka tradycyjna forma gatunkowa została zastosowana w utworze Wierzyńskiego?
………………………………………………………………………………